Yıldızlardan başka, görecek bir şey bulamazsın

“Kimileri yaban hayata hiç ihtiyaç duymadan yaşamını sürdürebilir; kimileri de onsuz yapamaz.” Aldo Leopold, ‘Bir Kum Yöresi Almanağı’na bu cümleyle başlıyor.
Ben, ikinci gruptanım. Bu yüzden, tıpkı yabankazlarını izlemenin televizyon izlemekten ya da bulutları seyretmenin mağaza vitrinlerine bakmaktan daha zevkli gelmesi gibi, bu kitabı okumanın herhangi bir kurgu kitabı okumaktan daha çok zevk verdiğini söyleyebilirim.
Son zamanlarda kurgudan hoşlanmamaya başlamamın sebebini merak edip duruyordum.
Belki de bu sayede buldum. Çünkü bir şeyi ‘gerçeğe benzetmeye çalışmak’ eğreti, beyhude bir çaba.
Aldo Leopold’ü Amerikalıların tanıdığını sanıyorum. Ama onu Türkiyeli okura biraz anlatmak gerekebilir. Kendisi bir ekolojist. Yale Üniversitesi’nde orman bilimi eğitimi almış, Alman büyükbabasının ona çok küçükken zerk ettiği doğa sevgisi içinde hiç sönmediği için, hayatını yabani çiçeklere, bozulmuş arazilerin ıslahına, şimal çamlarına, orman tavuklarına, erkenden kalkıp rüzgârın uğultusunu dinlemeye, yani doğaya ve doğanın kendi kendisini tamir etme işine el atmaya adamış.
Bunu, lüzumsuz bulanlar da olacaktır.
Fukuoka’nın doğa felsefesine gönül vermiş, toprağın çapalama ve ayrıkotu ayırma gibi basit müdahalelerden bile olumsuz etkilendiğini düşünen kimselerin Aldo Leopold’ün işlerine bayılacağını sanmam.
Ancak Leopold’ün Amerika’daki yabanıl hayata muazzam katkılarını ve doğa günlüklerini okuyunca, bu olağanüstü doğa sevgisine şapka çıkarmadan edemez insan.
DOĞAYI KORUYALIM AMA NASIL?
‘Doğayı korumak’ kavramını hemen her gün duyarız ama doğayı koruma ödevi nasıl ortaya çıktı bilmeyiz. İşte Aldo Leopold’ün, o meşhur doğayı koruma kavramını ortaya çıkaran birkaç isimden biri olduğunu söylesek başımız ağrımaz.
Ekoloji bilimini edebiyat, felsefe ve tarihle bağlantılandıran yazar, yaşadığı bölgenin doğal değişimlerini günlüklerinde kayda alırken, kaleme aldığı ‘Toprak Etiği’ makalesiyle mevcut değerler sistemini kökünden değiştirmiş. Bugün herkes bir araziye hükmetme hayaliyle yaşasa da o toprağın hiçbir zaman sahibi olamayacağımızı bu makalesinde tane tane anlatmış.
Doğayla ve canlılarla kurduğu empati öyle yüksek ki, yazdıklarını okurken insan kendisini bir su kıyısındaki ördeği izlerken buluyor, yanağını rüzgârlar okşuyor, başının üstünden bulutlar geçiyor.
Kitapta Leopold’ün çizdiği doğa eskizleri de bulunuyor.
Şu anda kendi adına kurulmuş Leopold Vakfı’nda ailesi tarafından devam ettirilen doğa koruma mücadelesi tüm dünyadan binlerce kişi tarafından destekleniyor.
2015 yılında The Guardian tarafından ‘Dünyayı Değiştiren 10 Kitap’ arasında seçilen ‘Bir Kum Yöresi Almanağı’nın, saatlerce televizyon izlemektense yeşil başlı gövel ördekleri izlemeyi tercih edecek herkesin başucu kitaplarından olacağına eminim.

KİTAPTAN
Bataklığa çok erken saatlerde gelmek, arı bir dinleyiş macerasıdır. Kulak; elin, gözün, ve başka şeylerin engeline takılmadan gecenin binbir sesi arasında gönlünce dolaşır. Yeşilbaş ördeği suda coşkuyla yemek aranırken işittiğinde, onu su mercimeklerinin arasında iştahla çorbasını içerken resmedebilirsin. Bir yaban ördeği öttüğünde hiçbir engele aldırmayan bir hava filosu görmeyi umabilirsin. Ve mavi gagalı ördek sürüsü, uzun bir pikeyle gölete doğru gökyüzünün kadife karanlığını yırttığı zaman nefesini tutar, dinlersin. Fakat, yıldızlardan başka, görecek bir şey bulamazsın.

 
BİR KUM YÖRESİ ALMANAĞI�

VE ORADAN BURADAN ESKİZLER
Aldo Leopold
Çeviren: Ufuk Özdağ
İş Kültür Yayınları, 2020
296 sayfa, 24 TL.