Yerli Mata Hari’nin baş döndüren hikâyesi

Gazeteci-yazar Şaziye Karlıklı’yı ve geçen sene yayımlanan ‘Benli Belkıs’ kitabını hatırlayanlar mutlaka olacaktır. Karlıklı, devrinin güzellik olduğu kadar zarafet timsali Belkıs Kemali Söylemezoğlu’nun, namı diğer Benli Belkıs’ın Hicaz’dan İstanbul’a, Kahire’den Paris’e uzanan baş döndürücü yaşamöyküsünü anlattığı kitabının ardından yine güçlü bir Türk kadınıyla karşımızda: Yerli Mata Hari diye de anılan Emine Adalet ve onun hem macera hem de tutku dolu yaşamı...
‘Emine Adalet - Kara Kâküllü Kız’, 1900’lerin başlarında yani İstanbul’un işgal altında olduğu yıllarda gözlerini dünyaya açan Emine Adalet’in baş döndürücü hayat hikâyesi. Anne ve babasını erken yaşta kaybeden ve babaannesinin büyüttüğü Emine Adalet, 30’lu yıllarla beraber tutkunu olduğu dans sahnelerine adımını atar. Ve dönemin en büyük gazinolarının aranan dansözüne dönüşmesi çok uzun zaman almamış. Onu bu denli aranır ve merak edilir kılan şey ise sadece Doğu’ya özgü oryantal motifleri değil, Batı kültürüne has figürleri de dansına ekleme becerisinden ileri geliyor. Yıllar içinde ünü memleket sınırlarını aşan Emine Adalet’in Avrupa’ya uzanan sıra dışı yolculuğu, Karlıklı’nın gerçek ile kurmacayı iç içe geçiren anlatımında yeniden hayat buluyor. Hem de tam kahramanına yaraşır ihtişamla...
Daha küçük yaştayken içine dans ateşi düşen Emine Adalet için komşuları ünlü Karagöz ustası ve tiyatrocu Hazım Körmükçü ve dostlarının buluştuğu sohbetlerin içinde yer almak benzersiz bir keyiftir. Henüz genç yaşında içine düşen ateşi de körükleyen bu durum, kaçınılmaz olarak babaannesinin kendisinin iffeti ve geleceği için endişelenmesine de neden olmaktadır. Derken bir gün Almanya’dan gelen Harry Pee ile tanışan Emine Adalet, bu yakışıklı beyden dans dersleri alır. İş bununla da kalmaz elbette, bu iki genç birbirine âşık olup evlilik kararı da alır. Ancak gayrimüslime gelin gidecek hali olmayan Emine Adalet, Harry’yi Müslüman olmaya ikna eder ve Harry olur Ali.
Çift olarak karış karış Anadolu’yu gezen Emine Adalet ve Ali’nin maceraları az buz değildir. Konya’da Atatürk’ün karşısında zeybek bile oynarlar. Lakin hayalleri çok daha büyük olan Emine Adalet, oğulları sayesinde büyüyen ailesiyle beraber Rodos’a, oradan Beyrut’a ,oradan Şam ve Kahire’ye, en son da Berlin’e uzanan bir sefere çıkar. Bahsi geçen yıllar ise aynı zamanda Nazi Avrupa’sı’nın en güçlü olduğu dönemlerdir. Savaşın gölgesi altında hem Berlin hem de Viyana’da sahnelerin tozunu alan Emine Adalet’i, namı diğer ‘Kara Kâküllü Kız’ı artık Avrupalılar da keşfeder. Keşfetmekle kalmaz ona hayran kalırlar.
Fakat artık Anadolu turnelerindeki o masum, kırılgan esmer güzeli, yerini ‘femme fatale’ bir figüre bırakmıştır. Bu yüzden de Avrupalılar ona ‘Haremin Son Kızı’ ya da “İstanbul’un Gülü” isimleri ile seslenmeye başlarlar. Emine Adalet’i asıl efsaneye dönüştüren şey ise Nazi subaylarını kendine hayran bıraktığı gecelerden birinde özel bir talep ile Hitler’in karşısına çıkmasıyla olur. Bu dönemde öğrendiği sansasyonel bilgileri Türkiye Dışişleri’ne aktaran bir casusa da dönüşür. Casusluk kimliğini gizli kapılar ardında sürdüredursun, filmlerde rol alıp dans yeteneğiyle büyülemeye devam ederek şöhretini de katlar.
Film gibi bir hayatın başrolündeki bu kadının uluslararası ünü, ne yazık ki Türkiye’ye geri döndüğü 1944 senesinden sonra eski şaşaasına asla kavuşmaz. Lakin kendisi bir efsane olarak akıllarda yaşamaya devam eder. Gelgelelim artık hem devir hem de Türkiye değişmiştir. Hal böyle olunca Yeşilçam hikâyelerinden aşina olduğumuz hüzünlü son Emine Adalet için de kaçınılmaz olacaktır. Bilenlerin bile hakkında çok fikir sahibi olmadığı Emine Adalet’in küllerinden yeniden doğduğu bu kitap, güçlü bir kadın hikâyesi olmasının yanında dönemin dans ve müzikleri kadar yaşam koşulları, siyaseti, ekonomisi ve kadın-erkek ilişkilerine dair de izlenimler sunuyor.

EMİNE ADALET�

KARA KÂKÜLLÜ KIZ
Şaziye Karlıklı
Doğan Kitap, 2020
306 sayfa, 33 TL.