Ütopya kavramına veda partisi

Dolapdere’deki binasında ikamet eden Dirimart, sanatçı ikilisi :mentalKLINIK’in ‘Paradise on Sale’ başlıklı kişisel sergisine ev sahipliği yapıyor. Galeri mekânının bir yerleştirmeye dönüştüğü sergide sanatçı ikilisi, günümüz insanının neredeyse her gün ekranlar arkasında hapsolduğu neşeli ama bir o kadar da karanlık dünyayı fiziksel hale getirerek izleyiciye bir yüzleşme alanı sunuyor. Ayrıca sergi, günümüz yüzyılında tanımı değişen cennet kavramına da göndermede bulunuyor.
:mentalKLINIK, sanatçı Yasemin Baydar ve Birol Demir tarafından 1998’de İstanbul’da kuruldu. Birol Demir 1990 yılında, Yasemin Baydar ise 2002’de Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nden mezun oldu. :mentalKLINIK olarak birçok malzeme ve formu birlikte kullanarak oluşturdukları eserleriyle görünmez politik stratejileri, toplumsal dinamikleri ve hızlandırılmış kapitalist sistemi sorguluyor ve eleştiriyorlar. İşlerinde genellikle aralarında çoklu neon ışıkların, sloganların, ayna kürelerin, ışık demetlerinin ve konfetilerin de olduğu nesneleri kullanıyorlar. Süreç, üretim, roller ve teşhir kavramlarını sorgulayan ikilinin, oksimoron ve paradokslar içeren eser yelpazeleri, kategorize edilemez heykellerden zaman temelli, kuşatıcı yerleştirmelere uzanan kendine özgü bir karışımı oluşturuyor.
:mentalKLINIK’in eserleri; 2022’de İspanya’da Sabrina Amrani Galerisi’nde ‘Hypermoody’ sergisi, 2020’de küratörlüğünü Necmi Sönmez’in üstlendiği, Borusan Contemporary’deki ‘Bitter Medicine#02’, 2015’te Amerika’daki SCAD Museum’da ‘Co-operation Would Be Highly Appreciated’ın da aralarında olduğu, Türkiye’de ve yurtdışında pek çok sergide yer aldı. Sanatçı ikilisi, çalışmalarını İstanbul ve Brüksel’deki atölyelerinde sürdürmeye devam ediyor.

META-İNSAN EŞLİĞİNDE SERGİ TURU...
‘Paradise on Sale’, Türkçe çevirisiyle ‘Satılık Cennet’, :mentalKLINIK’in Dirimart’taki ilk kişisel sergisi. Sanatçı ikilisi, serginin başlığının bu yüzyılda insanlara cennetmiş gibi vaat edilen her türlü şeyin, artık cennetin eski tanımlarından sıyrılarak, hak edilen bir ödülden çok satın alınan bir mutluluğa dönüştüğüne dair tanıklıktan geldiğini belirtiyor. Ve ekliyorlar: “Bir şeyi satabilmek için ona sahip olmak gerekir. Sahip olmadığımız ‘cennet’leri satarak sona geldiğimizin bir parodisi. Eğlenmenin kronikleştiği, mutluluğun bir zorunluluk olduğu, her an’ın ‘iş’e dönüştüğü günümüzde ancak sanat bize ihtimalleri sorgulatma fırsatı sunuyor.”

Galerinin giriş katına yayılan sergiye gelen izleyiciler, girişte sergi mekânına açılan uzun gri neon bir perdeyle karşılaşıyor. Bu perde izleyiciye, kendi dünyasından bir süreliğine ayrılacağı ve aslında çok da yabancısı olmadığı ama bir o kadar da farklı bir dünyaya gireceğinin sinyallerini veriyor. Sergi mekânına girildiğinde sanatseverleri, büyük bir ekranın içinde bilgisayar ortamında üretilmiş, cinsiyetsiz bir karakter bekliyor. Yüz ifadesinden mutlu ya da mutsuz, keyifli ya da bıkkın olup olmadığı anlaşılmayan ancak sürekli hareket eden bir meta-insan bu. İkilinin ‘Frenemy’ olarak isimlendirdiği çalışma, adından da anlaşıldığı gibi bir arada kalmışlığı da simgeliyor. Sergiyi gezerken ziyaretçilerin arasında ‘üçüncü’ kişi olarak var olacak figür, bir yandan da “Dost mu düşman mı?” sorusunu da akıllara düşürüyor. Tıpkı yapay zekâ hakkında düşünüldüğü gibi...



SATILIK CENNETLERİN DÜNYASI
Galerinin zeminine dağıtılmış parlak konfetiler ve loş ışık, başlangıçta bir parti ortamını anımsatsa da bozuk aynalar, sürekli değişen kokular ve seslerle aslında gergin ve her an tetikte olunması gereken bir odada dolaşıldığı hissiyatını veriyor. Bir an da olsa aslında galeri mekânında olunduğu unutuluyor. Göz temasıyla etkileşime giren ‘Cute Spy’ adlı iki küçük sevimli baykuşun izleyicinin tüm hareketini izlemesi de gerginliği iyice yükseltiyor.
Sergiyi hareket halindeyken durdurulmuş bir mobil yerleştirme olarak tasvir eden :mentalKLINIK, izleyiciye gündelik hayatlarında sürekli maruz kaldıkları ve aşina oldukları sanal dünyayı fiziksel olarak deneyimleme imkânı veriyor. İkili, “Kendilerinin deforme olmuş yansımalarını gördükleri duvarların önünden geçip giderken tıpkı birden fazla persona yarattığımız sosyal medya ağlarındaki yansımaları gibi paramparça olmuş, filtrelenmiş, renklendirilmiş ve her manada kendilerinin varyasyonları ile karşılaştığı bir evrende keşfe çıkıyorlar” diye aktarıyor fikirlerini.
Sergi; gerçekliğin yok olduğu dünyada, insanların artık sadece sanal dünyanın istediği ‘kriterlerde’ yaratabildikleri sahte ve satılık cennetlerinin olduğu bir dünyayı hatırlıyor. İnsanlar için bir cennet ütopyası arayışı kalmadığına dikkat çekerken günümüz dünyasında feshedilen ütopya kavramına bir ‘veda kutlaması’ düzenliyor.
:mentalKLINIK’in ‘Paradise on Sale’ başlıklı sergisi, 28 Mayıs’a kadar Dirimart Dolapdere’de görülebilir.