Umudun asla solmadığı bir hikâye

Dünyanın iki farklı şehrinden yola çıkan iki aile… Onların yolculuklarındaki aynılıklar ve ayrılıklar bizi de iç dünyamıza doğru bir yolculuğa çıkarıyor. Doğan Egmont’tan yayınlanan resimli çocuk kitabı ‘Dönme Dolap’, savaş ve göç gibi yetişkinler dünyasında dahi üzerine konuşmanın kolay olmadığı iki konuyu ana eksenine oturtuyor. Tülin Kozikoğlu’nun kaleme aldığı Hüseyin Sönmezay’ın resimlediği kitap, empatinin gücü sayesinde aramızdaki görünmez bağları keşfetmemize dair bir ışık yakıyor.
Her sabah dünyanın bir yerlerinde “Haydi!” diyerek yola çıkan insanlar ve her türlü zorluğa rağmen umudun asla solmadığı bir hikâye bu. Günümüz çocuk edebiyatının en üretken ve özgün kalemlerinden olan Kozikoğlu’nun bu kitabı yapısal olarak da oldukça farklı. Kitabın her iki tarafında iki farklı hikâye anlatılmakta aslında. Bir tarafta bir baba ve kızının, diğer tarafta ise bir anne ve oğlunun hikayesi akıyor. Hemen hemen aynı yaşlarda bu iki çocuk ve onların ebeveynleri ile beraber evlerinden çıkıp yollara düştüğü iki ayrı yolculuk hikayesi anlatılan.
Bu yolculuklardan birisi bir lunaparka diğeri ise bir sınır kapsına uzanıyor. Niyetler ve hedefler bambaşka olsa da bu çıkılan yolculuğun bu dört karakter için de benzer olduğu heyecanlar, kaygılar ve merakların nasıl da birbiriyle aynı olabileceğini görmek hayli ilgi çekici. Anne ve babanın çocuklarına dair aynı hassasiyet ve şefkatle hareket etmesi, kız ve erkek çocuğunun yolda gördüğü yeni şeyler karşısındaki merakı ve gittikleri yer neresi olursa olsun çok benzer sorular ve mutluluklar taşıyor olmaları dünyanın farklı köşelerinde olsak da insanlar olarak nasıl da aynı türden bağlarla birbirimize bağlı olduğumuzu hatırlatıyor. Öyle ki hepimiz aynı gökyüzüne bakıyoruz.

İnsanı yola çıkaran şey umut değilse nedir?
Bazen hiç bilmediğimiz bir coğrafyanın, tahmin edemeyeceğimiz zorluklarında yaşanan çatışmalara o kadar uzak ve kapalı hissediyoruz ki bunu bilebilmek, anlayabilmek ihtimali zaten hiç yokmuş gibi geliyor. O çizginin ardındaki yaşamlardan çoğu zaman bihaber olmakla beraber, buna rağmen çeşitli varsayımlar -ki bunlar da genellikle olumsuza meyilli- üzerinden düşünceler geliştirmiş oluyoruz. Yetişkinler dünyasında durum böyleyken bunu çocuklara aktarmaktan ya kaçınıyoruz ve bu ve benzeri soruların önünü kesiyoruz ya da aslında çok da bilmediğimiz bir yerden bildiğimizi sanarak bir dünya kurgulamış oluyoruz.

Oysa ‘Dönem Dolap’ gösteriyor ki aslında bilmediğimiz ya da bilmeyi arzu etmediğimiz bizimkinden başka bu hayatlar ile bizimki arasında çok da fark olmayabilir. Gündelik yaşantılarda karşılaşılan olaylar ve görülen şeyler bambaşka olsa da onlara yaklaşma biçimleri, kurulan cümleler, oluşan soru işaretleri yahut ortaya çıkan heyecan ve mutluluklar birbirinden farklı değil, birbirinin benzeri hatta bazen aynısı bile olabilir. Daha da önemlisi günün sonunda insanı yola çıkaran şey umut değilse nedir?
Kendi başına yetişkinler dünyasında bile zorlu olan bir konuyu çocuklar dünyasına taşıyarak anlatıyor olması kadar hikâyeyi daha da güçlü kılan resimlerine de değinmek gerek. Hüseyin Sönmezay’ın hem renkleri hem çizimlerinin hikaye ile örtüşen dokusu hem de Kozikoğlu’nun hikayesine eklediği detay ve inceliklerle zenginleşiyor.
Kitabın arka kapağında savaş ve göç hakkında konuşmak için şiirsel bir okuma yolculuğu diye yazılmış. ‘Dönme Dolap’ için bu iddianın hakkını veriyor demek gerek. Gerek sunduğu farklı okuma deneyimi gerek çocuk kitaplarından alışık olmadığımız yenilikçi bakışı, gerek elini taşın altına koyup bunu çocuklara kırmadan incitmeden anlatma işini üstlenmesi gerekse tüm bu çabayı destekleyip bir üst basamağa taşıyan çizimleri ile heyecan veren bir çalışma. Umutla uyanmayı bekleyen tüm ‘Dönme Dolap’lar ve o sabah “haydi” diyerek yola çıkan herkese armağan olsun.

Dönme Dolap
Tülin Kozikoğlu
Resimleyen: Hüseyin Sönmezay
Doğan Egmont Yayınları, 2020
40 sayfa, 32 TL.