Ülkenin şirazesi şiir
Güncelleme Tarihi:
Necmiye Alpay’ın yeni kitabı ‘Beklediler Gitmedik’, ilkgençliğinden bugüne şiirin, şairin, ülkenin tam içinde yer almış, şiraze sahibi bir eleştirmenin izleriyle dolu. 1940’lardan bu yana, Necmiye Alpay’ın büyüteci, rehberliği ile şiirler ve şairlere ‘yaklaşıyoruz’.
“Dağlarca büyük şair; Türkçenin şirazesi.” Necmiye Alpay’ın yeni kitabı ‘Beklediler Gitmedik’te yer alan bu cümle beni uzun uzun düşündürttü. Verdiği hüküm yönünden değil tek. Elbette Dağlarca hem şiraze hem de mucize kelimesiyle de açıklanabilir. Asıl, şirazeyi kaç anlamda kullanabileceğimiz ve buradan şiire nasıl yol alacağımız üzerinde durdum. Bir şair dilin, insanın, ülkenin hatta dünyanın şirazesidir sonuçta. Bu bağlamda, bizde şairden söz açmak bir dizi bağlamı da peşinden sürükler. Kestirmeden diyeceğim; bir dilin, ülkenin, orada yaşayan insanın şirazesini dert ediyorsan, şiirine bakacaksın.
Bu mümkün mü peki? Bugün, geçmişte güçlü ve görece özgün karakteri olan şiire bakışın devamlılığından söz edilebilir mi? Modern, kapitalist, güncel çağ, adına ne derseniz deyin; şiirle irtibatını kopardı. Yalnız burada kritik eşik, şiirin konumudur. Abartısız, şiirimiz hem modern yaratıcı sürekliliğini hem de içkin özgünlüğünü hep korumuştur. Yitirilen, ülkeyi, insanı ve toplumu şiirde aramak, oradan okumak diriliğidir (Dirliği hatta). Çünkü şiire bakmak salt metne indirgenemez ve kültürel ve estetik bağlam yanında felsefi donanım da gerektirir. Türk edebiyatına, düzyazının (tiyatro, öykü, roman, deneme vs.) getirdiği açınım/atılımlar yok sayılamaz ancak bir ülke edebiyatına karakter veren şiiridir. Piyasa, iktidar, edebi kamu ne derse desin bu değişmez.
Necmiye Alpay, “beklediler gitmedik” derken sözün boğumunu politik gönderme üzerinden atmış gözükse de şiir adına da söz almış sayılır. Şiir, hepten çekilsin, yok olsun dolayımında bir diri kalkış diye de okumaya uygun. İlkgençliğinden bugüne şiirin, şairin, ülkenin tam içinde yer almış, şiraze sahibi bir eleştirmenin izleriyle dolu ‘Beklediler Gitmedik’. Şiirin geçirdiği değişim, dönüşümler yanında estetik ve politik meselelerini izlemiş bir kalemin ürünleri. Sunum yönteminden kelime, dil, musiki meseleleri, kadın şairler, dönem ve kavram çatışmaları, şahsi tanıklıklar bütün canlılığı ile yansıyor kitaba. 1940’lardan bu yana, Necmiye Alpay’ın büyüteci, rehberliği ile şiirler ve şairlere ‘yaklaşıyoruz’.
Şiiri ve şairi hep seven, ona yaklaşırken bir okur olma sıcaklığını koruyan, eleştirmek kadar hüküm vermekten geri durmayan, işlek bir kalemle buluşuyoruz. Kendi zevk tercihlerini sunmaktan çekinmiyor ayrıca Necmiye Alpay. Üst perde bir teorik ağ örmediği gibi şair/ kitap seçmekte ‘şiraze’yi kaçırmıyor. Hemen her yazıda, ele aldığı şairin karakterini netleştiren bir yorumla mutlaka buluşuyoruz. Dağlarca, İlhan Berk, Gülten Akın, Ülkü Tamer, Süreyya Berfe, Birhan Keskin, Didem Madak, Şeref Bilsel, Asuman Susam, Yücel Kayıran, Aslı Serin ve nice şair onun bakışıyla önemli yorumlara kavuşuyorlar.
1957 yılında, Çemişgezek’in bir nahiyesinde ilkokul öğrencisi iken şiirle karşılaşan ve dünyası genişleyen Necmiye Alpay’ın sonradan, bir dilin, bir ülkenin ve bir toplumun şiir hacmine dahil oluşu ve ona verdiği değer kadar sevgiyi de yaşatışı ‘Beklediler Gitmedik’. Şiir burdaysa, zor olacak demektir her şey.
Necmiye Alpay
Edebi Şeyler, 2020
428 sayfa, 50 TL.