Üç kuşak yazar bir ailenin öyküsü: Benerler
Güncelleme Tarihi:
Yiğit Bener’in girişimiyle Everest Yayınları etkileyici bir projeye imza attı ve ‘Yazınsal Akrabalıklar: Benerler’ özel setiyle bize üç kuşak yazar yetiştiren Bener ailesini yakından tanıma, eserleri arasındaki bağları keşfetme şansı verdi.
Edebiyatta yazınsal akrabalıklar sık görülmez. Üç kuşak boyunca yazarlar yetiştirmiş aileler ise pek nadirdir. Benerlerin öyküsü öncelikle bu nedenle ilgi çekici kuşkusuz. Ailenin üçüncü kuşak yazarı Yiğit Bener’in girişimiyle Everest Yayınları büyük bir proje başlattı ve bize üç kuşak yazar yetiştiren Bener ailesini yakından tanıma, eserlerini yeniden okuma ve bu eserler arasındaki bağları keşfetme şansı verdi.
Baba Mustafa Raşit Bener 1890 doğumlu. Türkiye’nin ilk fen doktorlarından ve öğretmen. M. Raşit Bener, Birinci Dünya Savaşı’nda ve Milli Mücadele’de cephede bulunmuş bir Türk aydını. Raşit Bey Fransızcadan Türkçeye ‘Resimli Fizik Kimya Sözlüğü’ gibi kendi alanında önemli eserler vermekle kalmamış, ‘Ümid-i Âfil’ adında bir roman da yazmış. ‘Ümid-i Âfil’i 1913’te Bint-i Halim Seyhan takma adıyla önce Kadınlar Dünyası Mecmuası’nda tefrika etmiş, sonra da kitap olarak yayımlatmış. ‘Ümid-i Âfil’, kadın-erkek ilişkilerine eleştirel bir bakışla yaklaşan bir aşk romanı. M. Raşit Bener’in Kadınlar Dünyası Mecmuası’nda yine takma adla kadın haklarını savunan yazılar yayımlatmış olması da dikkat çeken bir bilgi. Romanında da bu bakışın izleri görülüyor.
Vüs’at O. Bener ve Erhan Bener Türk edebiyatının usta adları. İki kardeş birbirlerinden farklı çizgilerde ürettikleri eserlerle edebiyatımızda yer bulmuş, çok tanınmış, sevilmiş. Erhan Bener ağabeyini nasıl bir idol olarak gördüğünü ve okuma sevgisini ondan aldığını, ağabeyinin ilk romanlarının acımasız eleştirmeni olduğunu içtenlikle anlatır.
Üçüncü kardeş Bilge Bener Bölükbaşı ise biraz daha geride kalmayı tercih etmiş. Yazmaya radyo oyunları ile başlamış, TRT Ankara Radyosu’nda dramaturg olarak görev yapmış. Bilge Bölükbaşı adıyla 2003’te yayımlanan ‘Beyaz Yolculuk’ adlı romanı ilk kitabı. Bu romanın yeni baskısı da ‘Ödül’ adıyla yayımlanmış Everest’ten.
Ailenin üçüncü kuşağı Yiğit Bener’i önce Fransızcadan yaptığı başarılı çevirilerle tanımıştık. Louis-Ferdinand Céline’in ‘Gecenin Sonuna Yolculuk’ adlı yapıtının çevirisiyle 2002’de Dünya Kitap Yılın Çeviri Ödülü’nü alan Yiğit Bener, 43 yaşındayken 2001’de yayımlanan ‘Eksik Taşlar’la edebiyat yaşamına başlamıştı. Roman, öykü ve denemelerden oluşan kitaplarla velut bir yazar olarak edebiyatımızda yerini aldı.
Yiğit Bener, altı kitaplık ‘Yazınsal Akrabalıklar-Benerler’de üç kuşaktır yazarlığı sürdüren ailesinin kurduğu edebi ilişkilerin izini sürüyor, kitaplarla örnekliyor. ‘Yazınsal Akrabalıklar’da M. Raşit Bener’in otobiyografik eseri ‘Velvele-i Hayat’, kızı Bilge Bener Bölükbaşı’nın sunuşuyla yer alıyor. Kardelen Akçam’ın tasarımıyla da dikkati çeken ve özel bir kutuda sunulan sette Erhan Bener’in ‘Loş Ayna’ romanını kardeşi Vüs’at O. Bener ‘Yabancı’ adıyla oyunlaştırmış ve yine iki yazar-kardeş ‘Buzul Çağının Yalnızları’nda yaşama ve edebiyata dair bir söyleşi yapıyor. Erhan Bener’in ‘Civcivler’ öyküsüne ise oğlu Yiğit Bener ‘Civcivin Torunu’ öyküsüyle cevap veriyor. Vüs’at O. Bener’in tamamlanmamış öyküsü ‘Titanic’in Kaptanı’nı tamamlama görevini de Yiğit Bener üstüne almış.
‘Yazınsal Akrabalıklar’ın altıncı kitabı Yiğit Bener’in hazırladığı ‘Benerler Yazın Ağacı’. Fotoğraflarla bezenmiş bu çalışmada 1890’dan günümüze doğru gelen bir kronolojide, madde madde Bener ailesinin edebi yaşamını öğreniyoruz. Diğer beş kitapta örneklendiği gibi gerçekten sıkı bir edebi akrabalık kurmuşlar. Bazıları tekrarlanarak vurgulanan fotoğraflarda da bu sıcak aile bağı yoğun olarak hissediliyor. Ama fotoğrafların verdiği ipuçlarında yazınsal akrabalığın Baba Raşit Bener, çocukları Vüs’at Orhan, Erhan ve Bilge, torun Yiğit’le sınırlı kalmadığı anlaşılıyor. M. Raşit Bener’in kardeşi ünlü felsefecilerimizden Cemil Sena Ongun, ki Erhan Bener felsefi yönelimlerinde amcasının etkisi olduğunu anlatır söyleşilerinde. Erhan Bener’in eşi, Eşref Yiğit Bener’in annesi Neşecan Otyam. Neşecan Hanım’ın ağabeyleri röportaj denince hemen anımsanan yazar, gazeteci, ressam Fikret Otyam, şair ve yazar Nusret Kemal Otyam ve besteci, orkestra şefi ve müzik yazarı Nedim Otyam. Yiğit Bener aile ağacını genişletirse belki başka yazarlar, sanatçılarla da karşılaşırız. Aydın bir Cumhuriyet ailesi. Bener ailesinin dördüncü kuşağından yazarlar çıktı mı, çıkacak mı merak etmemek elde değil.
‘Yazınsal Akrabalıklar’ hem üç kuşaktır yazar olan bir aileyi tanımak hem iki kardeş Vüs’at ve Erhan, hem de üçüncü kuşak Yiğit’in metinler arası kurduğu ilişkileri görmek açısından etkileyici bir çalışma. Zaten okuyup sevdiğimiz, değer verdiğimiz yazarları eserleri aracılığıyla ve aile ilişkileri içinde yeniden tanırken, baba M. Raşit Bener’in, kız kardeş Bilge Bölükbaşı Bener’in eserlerini de okumuş, öğrenmiş oluyoruz.
Hazırlayan: Yiğit Bener
Everest Yayınları, 2022
862 sayfa.