Türklük halleri
Güncelleme Tarihi:
‘Türklük Sözleşmesi’ isimli çalışmaya imza atan akademisyen Barış Ünlü’ye göre, Türkiye Osmanlı zamanında üzerinde mutabık kalınan bir Müslümanlık sözleşmesine sahipti ve Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren bu sözleşme Türklük sözleşmesine dönüştürüldü. Peki bu sözleşmeler, hayatımızda nasıl yer buldu?
Araştırmacı Barış Ünlü, Türkiye’nin son yüz yıllık tarihini ‘Türklük’ ve ‘Türklük Sözleşmesi’ kavramlarıyla analiz ettiği kitabında Türklüğü etnisite, vatandaşlık, ulusal kimlik veya ideolojik aidiyet olarak ele almıyor. Kendi cümleleriyle nasıl ele aldığına bakalım: “Benim kavramsallaştırdığım şekliyle Türklük, Türklerin büyük çoğunluğunda gözlemlenebilen, farklı toplumsal sınıflara ve ideolojik aidiyetlere göre farklılaşsa da, sınıflar üstü ve ideolojiler üstü ortaklıklar ve benzerlikler gösteren, belli görme, duyma, algılama, bilgilenme, ilgilenme, duygulanma, tavır alma halleri ve biçimleridir...”
Barış Ünlü, kitabında Türk olmakla olmamak arasındaki hayati farkı ‘Türklük Sözleşmesi’ kavramıyla incelemeyi öneriyor, bu sözleşmenin en başta ödüllendirme ve cezalandırma mekanizmalarıyla güvence altına alındığını vurguluyor.
Kitap beş bölümden oluşuyor. Birinci bölümde ‘Beyazlık Çalışmaları’ var. Yazar, burada beyaz üstünlüğü üzerine geliştirilen perspektifleri inceliyor. İkinci ve üçüncü bölümlerde sırasıyla Müslümanlık ve Türklük sözleşmesinin tarihinin nasıl inşa edildiğini anlatıyor. Dördüncü bölümde, Türklüğün görme, duyma, ilgilenme, bilgilenme ve duygulanma biçimlerine bakıyor. Ve son bölümde güç ve imtiyaz kaybıyla noktayı koyuyor.
Kitabın ‘Müslümanlık Sözleşmesi’ bölümünde altını çize çize okuduğumu paylaşmak isterim: “Kendini üstün görenlerin ve görmeye alışık olanların eşitlik politikalarından hoşlanmaması ve bunlara direnmesi, eşitliğin üstünlüğü sona erdirecek olması nedeniyle, evrensel bir fenomen olarak karşımıza çıkıyor.” Ortaya koyduğu durum ne kadar da günlük hayatımızdan değil mi?
Gündelik davranışlarımızı, konuşma biçimlerimizi nelerin belirlediğini düşünmeyiz. Çoğu zaman bilinçdışı yaşadığımız körlük tüm hayatımızı etkiliyor. Neyi niçin yaptığımızı bilmiyoruz. Akademisyen Barış Ünlü, kaleme aldığı kitapta bize bunları gösteriyor. Israrla siyaha zenci deme, kadına bayan, Kürt’e Doğulu, Doğulu vatandaş veya Kürt kökenli deme nedenimizin üstündeki örtüyü kaldırıyor: “Çünkü alttakilerin kendileri için seçtikleri ve kullandıkları kavramların yaygınlaşması, üsttekiler tarafından büyük bir mevzi kaybı olarak deneyimlenir!”
Yazar, Türklük sözleşmesinin bugününe de değiniyor, özellikle 2015’le birlikte sözleşmenin tekrar katılaştırıldığını ve toplumun büyük bölümünün buna uyduğunu söylüyor. Tabii bir de ‘sözleşme dışı’ kalanlar var.
Barış Ünlü, bu kitapta ‘Türklük halleri’ üzerine yoğunlaşıyor. Türklüğün görme/görmeme, duyma/duymama, bilme/bilmeme, duygulanma/duygulanmama biçimleri üzerine düşünüyor. Çalıştığı üniversiteden ihraç edilen akademisyen Doç. Dr. Barış Ünlü’nün uzun süre üzerinde çalıştığı ‘Türklük Sözleşmesi-Oluşumu, İşleyişi ve Krizi’, iyi bir hocadan dinleyeceğiniz ders kadar bilgi veriyor.
TÜRKLÜK SÖZLEŞMESİ/
OLUŞUMU, İŞLEYİŞİ ve KRİZİ
Doç. Dr. Barış Ünlü
Dipnot Yayınları, 2018
386 sayfa, 28 TL.