Taklit gerekçesiyle dava! Dönerci çal'mış

ESERLERİ Türkiye’nin yanı sıra Almanya, Japonya, Fransa ve Belçika gibi birçok ülkede ve uluslararası sergide yer alan Ayşe Erkmen’in 1994 yılında Berlin’de bir binanın dış cephesine yaptığı Almanca ‘Am Haus’ (Evde) isimli eser, ‘-Miş’li bina’ olarak ünlendi. Beşiktaş’ta açılan Der Berliner Döner isimli işyeri, Ayşe Erkmen’in bu eserini 3 boyutlu olarak kopyalayarak dış cephe kaplaması yaptı.

15 BİN LİRA TAZMİNAT İSTEDİ

İstanbul Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’ne başvuran Ayşe Erkmen’in avukatı Berk Çektir, “Davalılar, eserin kullanılması için sanatçı Ayşe Erkmen’den izin almamıştır. Herhangi bir hak ödemesi de yapmamıştır. Der Berliner Döner’in sosyal medya paylaşımında ‘Sanatçı Ayşe Erkmen’in 1993 yılında tasarladığı Berlin’in -miş’li binasının konseptini Der Berliner için yeniden düzenledik! Sanatçı bu eserinin daha çok işçi göçünün geçmişine atıfta bulunma özelliğini taşıdığını vurgularken biz de Der Berliner Döner’in tasarımını oluştururken her adımında bir bütünsellik ve aidiyet duygusu oluşturmak için çok çalıştık’ şeklinde yazmıştır. Bu da eseri sanatçı Ayşe Erkmen’den izinsiz kullandığının kanıtıdır. Eserinin böyle fütursuzca kullanılması ve sosyal medyada alay edercesine konu edilmesi Ayşe Erkmen’i maddi ve manevi olarak zarara uğratmıştır. Eserinin taklit edilerek kullanılmasının önüne geçilmesi için Der Berliner Döner adlı işletmenin dış cephesinin sökülmesini istiyoruz. Yargılama sonuçlanınca da bunun tamamen ihtiyati tedbir yoluyla kaldırılmasını talep ediyoruz. Ayrıca şimdilik 5 bin lira maddi, 10 bin lira da manevi tazminatın davalılardan tahsilini istiyoruz” dedi.

İŞÇİ GÖÇÜNÜN GEÇMİŞİNE BİR ATI

AYŞE Erkmen, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun olduktan sonra akademik değişim programı çerçevesinde burslu olarak 1993’te Berlin’e gitti. Sanatçı aynı yıl, Küçük İstanbul olarak adlandırılan Kreuzberg semtindeki Heinrichplatz Meydanı’nda bir binanın dış cephesini rivayet geçmiş zaman olarak da adlandırılan Türkçedeki ‘-miş’li geçmiş zaman fiilinin çekimleriyle süsledi. -miş, -mişsin, -muşlar, -mişsiniz, -müştünüz, -miştin, -müşlerdi, -müşmüş gibi, mişli geçmiş zamanın hemen her çekimini binanın cephesine monte eden Erkmen’in bu sanatsal çalışması önce 1.5 ay için düşünülmüş. Fakat çalışma bina sakinlerinin çok hoşuna gidince, bu ilginç sanatsal çalışmanın, binanın bir sonraki restorasyonuna kadar kalmasına karar verilmiş.

Sanatçı eserini tamamladıktan sonra, bu eserin hem kişilerin ve mahallenin geçmişine ait bir hikâye yansıttığını, hem komşuyla yapılan bir dedikoduyu betimlediğini, hem de işçi göçünün geçmişine atıfta bulunma özelliği taşıdığını belirtiyor.

Berlin’de yaşayan Türklerin ‘-Mişli bina’ dedikleri apartmanın dış cephe süslemeleri, ilk kez görenleri ve turistleri şaşırtmaya devam ediyor. Sokak sakinleri sık sık ‘bunlar ne yazıları, hangi dilde, ne anlama’ geliyor gibi soruların muhatabı oluyorlar. Kreuzberg’in ‘-Mişli bina’sı, Almanya’nın ve Avrupa’nın önemli sanat ve kültür merkezlerinden biri olan Berlin’in bu yönüyle de uyum gösteriyor.

Ayşe Erkmen, Almanya’da, 2020 yılında Ernst Franz Vogelmann Heykel Ödülü’ne layık görülen ilk kadın sanatçı unvanına sahip.