Söyleşilerle çağdaş Türk şiiri tarihi

Enver Ercan gerçek bir edebiyat insanıydı. İyi bir şair olmasının yanında şiire, edebiyata yaptığı hizmetler saymakla bitmez. Çıkardığı dergiler, yayımladığı kitaplar, gerçekleştirdiği etkinlikler, yazarların örgütlenmesi için verdiği çaba her zaman anılmaya değer.
Enver Ercan seksenli yılların başında Cağaloğlu’nda, yayıncılık dünyasında çalışmaya karar verince, ilk işyeri De Yayınları olmuştu. Memet Fuat efsane yayınevini devretmişti ve yeni yönetim hem kitap yayınını sürdürüyor hem de dergi yayımlıyordu. Askeri darbe yönetimi anayasal hak olmasına rağmen dergi yayıncılığına izin vermediği için önce kitap olarak Aydan Aya adıyla yayına başlayan Düşün dergisinde Enver Ercan edebiyat bölümlerine katkıda bulunmaya başlamıştı. İlk yaptığı işlerden biri de o dönem hayatta olan usta şairlerle düzenli sohbetler yapıp yayımlamaktı.
Seksenli yıllar genç bir şair adayı için bulunmaz bir zaman dilimiydi. 40 Kuşağı şairleri, İkinci Yeniciler hayattaydı ve onlara ulaşmak mümkündü. Özellikle Kadıköy kahvehanelerinde en önemli şairlerimize rastlayıp sohbetlerinden yararlanabilirdiniz. Ama edebiyat dünyasının da şiirseverlerin de onlara pek ilgisi yoktu. Enver Ercan yaptığı söyleşilerle onların değerli varlığını anımsatmakta önemli bir katkıda bulundu. Geriye eşsiz belgeler bıraktı.
Enver Ercan, Aydan Aya ve Düşün dergisinde başladığı söyleşileri daha sonra görev yaptığı Güneş gazetesi, Gergedan dergisi, Broy şiir dergisi, Varlık dergisi, TYS Edebiyat, Gösteri dergisi, Cumhuriyet kitap eki, Kitaplık dergisi ve Sombahar dergilerinde sürdürdü. Usta şairlerle kapsamlı söyleşiler yapmakla kalmadı, onların sonraki yıllarda yayımlanan kitaplarını da izleyip yeni söyleşilerle geliştirdi.
İlhami Bekir Tez, Rıfat Ilgaz, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday, Cahit Külebi, İlhan Berk, Salâh Birsel, Sabahattin Kudret Aksal, Mehmed Kemal, Arif Damar, Attilâ İlhan, Can Yücel, Ahmed Arif, Şükran Kurdakul, Turgut Uyar, Ercüment Uçarı, Ece Ayhan, Cemal Süreya, Erdoğan Alkan, Kemal Özer, Özdemir İnce, Hilmi Yavuz, Metin Altıok, Ataol Behramoğlu, Güven Turan, Refik Durbaş ve Hulki Aktunç söyleşi yaptığı şairler olmuş.
Enver Ercan bu söyleşileri daha sonra iki kitapta toplamıştı; ‘Şair Çünkü Onlar’ (1990) ve ‘Şiir Uçar Söz Olur’ (1994). Çağdaş Türk şiirini, büyük ustalarını tanımak açısından gerçek bir başvuru kaynağı olan bu kitaplar kısa zamanda tükenmiş, sonra da yeniden basılmamıştı. İlk kitabın yayımlanışından 32 yıl sonra iki kitap tek ciltte ‘Şair Çünkü Onlar/Şiir Uçar Söz Olur’ adıyla Literatür Yayınları’ndan yayımlandı. Bu yeni baskıda önceki baskılarda olduğu gibi şairlerin kendi el yazıları ile şiirlerinin yanı sıra şairlerin usta çizer Semih Poroy’un çizdiği portre karikatürleri de yer alıyor.
“Kitaptaki konuşmalar, bir şiirseverin Çağdaş Türk Şiiri’nin toprağında farklı ve kalıcı izler bırakan şairlerin serüvenlerine sızma çabası olarak değerlendirilebilir. Şiirimizin tarihini doğru kavrayabilmek için, önce coğrafyasını tanımak gerektiği çıkış noktam oldu” demiş önsözde Enver Ercan. Gerçekten de söyleşileri yaparken 20’li yaşlarda bir genç şairdir ve birçok soruyu öğrenme, anlama isteği ile sorduğu bellidir.

USTA ŞAİRLERE CESUR SORULAR
Usta şairlerle söyleşileri gerçekleştirmeden önce onların şiirleri üzerine iyi çalıştığı, haklarında yazılan eleştirileri okuduğu, not ettiği de sorularının niteliğinden anlaşılır. Boşa soru sormaz, aksine usta şairleri sigaya çeker. Enver Ercan yine önsözde konuşma bağlamı gerektirmedikçe, daha önce yanıtlanmamış soruları sormamaya çalıştığını söylüyor. “Bilmediklerimi öğrenmeye çalıştım” diyor.
Belki gençlik cesareti diyebiliriz, belki cahillik ama Enver Ercan sorulmayacak soruları da soruyor şairlere. Onlara yapılmış ağır eleştirileri örnekliyor ve bunları cevaplamalarını istiyor. Örneğin Melih Cevdet Anday’a “Şiiriniz kuru bulunuyor” diyor. Enver Ercan bu soruyu sorma cesaretini bulurken sanıyorum Melih Cevdet’in çabuk kafasının attığını, hemen sinirlenip karşısındakine saldırabildiğini bilmiyordu. Türk edebiyatının en büyük eleştirmeni Nurullah Ataç’a, yakın dostu olmasına rağmen, olumsuz eleştirileri nedeniyle kaç kere tekme tokat giriştiğini de bilmiyordu. Usta şairlere cesur sorular sormuş ve onlardan ayrıntılı cevaplar almış. Bu sorular söyleşilere, kitaba farklı bir değer katıyor.
Enver Ercan, ‘Şair Çünkü Onlar/Şiir Uçar Söz Olur’da çağdaş Türk şiirinin büyük ustalarına kendi şiirlerini, poetikalarını anlattırmanın yanında, onların Türk şiiri, kendi kuşakları ve diğer şairler hakkındaki görüşlerini de öğrenmemizi sağlıyor. Sonuç olarak ortaya hem bu büyük ustalarla yapılmış çok önemli söyleşiler çıkıyor hem de çağdaş Türk şiirini birinci elden, onu yaratanların ağzından öğrenmeyi sağlayan kaynak bir eser bırakıyor.

ŞAİR ÇÜNKÜ ONLAR/�

ŞİİİR UÇAR SÖZ OLUR
Enver Ercan
Literatür Yayınları, 2022
400 sayfa.