Sonsuz ne kadar sürer?
Güncelleme Tarihi:
Ne kadar dolu olursa olsun yine de mutlaka boş oda bulunabilen bir otel hayal edin ve bu durumdan hoşnut olmayan bir de kedi. Ödüllü Fransız matematikçi Ivar Ekeland’ın Doğan Egmont’tan çıkan ve bir modern çocuk klasiği olan kitabı ‘Sayılar Diyarındaki Kedi’ çocuklara sonsuzluk kavramını bu kedinin gözünden anlatıyor. Yazar ile kitabı üzerine konuştuk.
Eğitim dünyasına kazandırdığınız onlarca kitap ve bilimsel yayından farklı olarak bu kadar küçük yaş grubuna hitap eden ‘Sayılar Diyarındaki Kedi’ kitabını yazmaya nasıl karar verdiniz?
Çocuk hikâyelerini hep sevmişimdir. Özellikle Kipling’in ‘Sevilen Çocuk Hikâyeleri’ kitabını aşırı seviyorum. Bir akşam yayıncımla Chicago’da yemek yerken, bana çocuklar için matematikle ilgili bir kitap yazıp yazamayacağımı sordu. Hızlıca Hilbert’in Oteli teorisini düşündüm ve kitabı iki günde yazdım.
Kitaptaki kedi aslında küçük yaştaki her çocuğun hissettiği duyguları temsil ediyor. Hilbert’in Sonsuzluk Oteli paradoksunun niçin bir kedinin gözünden anlatmayı seçtiniz?
Hikâyedeki kedi Kipling’in ‘Kendi Kendine Yürüyen Kedi’ hikâyesinden geliyor. Bağımsız bir karakter olduğu için otoriteyi kabul etmeyen bir kedi bu. Bu matematikte de oldukça önemli bir şey; hiçbir şeye inanmamanız gerekir, çünkü bu size bir otorite tarafından söylenen bir şeydir. Sadece kendi anladıklarınıza inanmanız ve o düşünceye katılmanız gerekir. Kedi ve Sıfır karakterleri kitapta gerçekten düşünen tek karakterler, onun dışındakileri sadece olay akışında görüyoruz. Sıfır bir matematikçi, kedi ise daha derin anlama çabasında olan bir felsefeci. Gerçekte, sonsuzluk hakkındaki sorular oldukça zor sorular ve 19. yüzyıla dek çözülemiyor. Kedi buna bize anımsatan önemli bir karakter. Ayrıca kedinin dişi olduğuna da dikkat etmek gerek, matematikte de kadın karakterler oldukça önemli. Genellikle kız çocukları matematiğin onlara uygun olmadığını düşünüyor.
Sizce, Matematik öğreniminde ‘sonsuzluk’ kavramından başka hangi konularda yazılacak kitaplar çocuklar için faydalı olur?
İnsanlar hep matematiğin sadece sayılar üzerine çalışan bir şey olduğunu düşünüyor. Hayır, matematik aynı zamanda geometri ile şekiller ve formlar üzerine de çalışır. Bunu çocukların erken yaşta öğrenmesi çok önemli. Örneğin dörtgen, sekizgen, küp, onikigen, yirmigen gibi platonik katı cisimler çok güzeller ama çoğu kişi bunları bilmiyor.
Çocuk yaşlarınızda nasıl bir öğrenciydiniz?
Matematik hariç her şeyle ilgilenen bir öğrenciydim.
Küçükken hangi tür kitaplar okurdunuz? O zamanlar içinde ‘Matematik’ olan bir kitap okudunuz mu?
Küçükken ‘Ten Ten’den ‘Üç Silahşörler’e çok fazla kitap okudum ancak matematik ile ilgili hiç kitap okumadım.
Unutamadığınız ve hep örnek aldığınız bir öğretmeniniz oldu mu?
Evet, ama daha geç yaşlarda. 18 yaşındayken matematik öğretmenime hayrandım. Oldukça yaşlı ve iyi bir adamdı. Derslere başlarken “Eğer bir yanlış yaparsam, lütfen beni uyarın” diyerek başlardı. Ufak tefek hatalar yapardı elimizi kaldırıp “Hata yaptınız” derdik. Bu az önce bahsettiğim otoriteyi kabul etmeyin durumuydu aslında.
‘Matematik ve Felsefe’ tartışmalarının birine katılsanız ve 8-12 yaş çocuklara ‘Sonsuz’ u nasıl tanımlarsınız?
Bu yaş grubundaki çocukların bu tartışmaya açık olacağını düşünmüyorum.
Bir çocuğun eğitim hayatında okuduğu kitapların yeri sizce nedir?
Bence okuduğu kitaplardan ziyade okumanın kendisi önemli, ne okuduğu önemli değil, yeter ki okusun.
Çocuklarını geleceğe hazırlayan anne ve babalara ne tavsiye edersiniz?
Evinizde güzel kitaplarınız olsun, yoksa eğer çocuklarınızı kütüphaneye götürün.
SAYILAR DİYARINDAKİ KEDİ
Ivar Ekeland
Çeviren: Feyza Demir
Doğan Egmont, 2018
80 sayfa, 13 TL.