Sihirli formülü geliştiriyor
Güncelleme Tarihi:
Tanburi Cemil ve Necdet Yaşar’ın yolundan yürüyen Murat Aydemir, 2011’de yayımlanan ‘Trio’ albümünde kontrbasçı Volkan Hürsever’le etkileyici bir düete imza atmıştı. Yeni yayımlanan, kızına ithaf ettiği ve onun adını verdiği ‘Masal’da bu fikri bir adım ileriye taşıdı. Aydemir “Volkan’la hayalimiz Pat Metheny-Charlie Haden ikilisi gibi bir albüm kaydetmek” diyor.
Yaklaşık 10 yıl önce ilk solo albümü yayımlandığında Hürriyet için röportaj yapmıştım Murat Aydemir’le. Deli Yürek, Baba Evi, Hayat Bağları gibi çok izlenen TV dizilerinin müzikleriyle çok popüler olduğu günlerdi. Tanburunun zarif, nahif, nostaljik tınısı geniş dinleyici kitlesinin hafızasına yerleşmişti. Buna karşın albümünde klasik tavrı sürdürmeyi seçmiş, Tanburi Cemil ve üstadı Necdet Yaşar’ın yanı sıra kendi eserlerini seslendirmişti. Hatta Cemil Bey’le sanal ortamda buluşup kemençesiyle düet kaydetmişti.
Bu vesileyle öğrenmiştim Aydemir’in yaylı tanbur alerjisini... “Tanbur çaldığımı duyanların yaylı mı, diye sorması asabımı bozuyor. Hayatım boyunca çalmadım, hatta elimi dahi sürmedim” demişti.
Oysa bu tekniği geliştiren Tanburi Cemil’di. Bir süre deneyip mızraba dönmüştü. Yıllar sonra metal gövdeli cümbüş bozması tanburlar ortaya çıktığında yaylısı imal edilmiş, Yeşilçam filmlerinin fon müzikleri ve gazino sahnelerinden sosyal belleğe kazınmıştı. Meyhane havasında baygın çalınan teneke tanburun yayı çoğunluğun ruhunda yağ eritirken Aydemir’in kulağında zımpara etkisi yapıyordu.
“Tanburda hiçbir geleneği reddetmiyorum, hepsinden öğreneklerim var” demekle birlikte Aydemir’in gönlünde yatan hocası Necdet Yaşar’ın ‘kıble’ kabul ettiği Cemil Bey ekolüydü. İzzettin Ökte - Ercüment Batanay üslubundan uzak duruyordu. “Ökte eskilerin klasik tavrını benimsemiş. Mızrabı yatık açıyla tutup daha az kullanıyor, tek mızrap vuruşuyla birden fazla perdeye basıyor. Tanburi Cemil, bu yaklaşımı yıktı, yerine mızrabın daha dik tutulup işlek kullanıldığı, bol nağmeli bir ekol başlattı. Bununla birlikte İzzettin Ökte’nin mızrapsız çarpmalarını inceledim, onun ve Abdi Coşkun’un icralarını takdir ederim.”
Yeni şeyler söylemek lazım cancağızım
Aradan geçen zamanda Derya Türkan ve Cengiz Onural’la kurduğu İncesaz topluluğuyla kaydettiği albümlerin sayısı dokuza ulaştı. 2012’de Itri yılı nedeniyle çellist Çağ Erçağ, dudukçu Ertan Tekin’le ‘Itri&Bach’ albümünü hazırladı. Bu arada elektronik kitap olarak da yayımlanan ‘Türk Müziği Makam Rehberi’ İngilizce, Almanca, Yunancaya tercüme edildi. Tanbur ve lavta metotları yazdı...
“Son 10 yılın deneyimi üzerimde önemli iz bıraktı. İlk albümde geleceğini klasik gelenekte arayan, Necdet Yaşar’ın açtığı yolda yürüyen bir müzikçiydim. İncesaz deneyimi önümde yeni kapılar açtı. Klasik çizgiyi sürdürmekle birlikte yenilikçi çalışmalara yöneldim, sazımı geleneğin dışına da taşıdım. 2008’den itibaren tanburda kendi sesimi aramaya, karakteristik üslup oluşturmaya yöneldim.”
Üç yıllık hazırlık sürecinin önemli bölümü yön arayışıyla geçecekti
Dünya müziklerini ilgiyle dinliyordu. Gönlüne en yakın gelen Hint müzikleriydi. Rotasını caza çevirebilirdi. Bu karışımdan kitsch sonuçlar çıkabileceğini fark edip yakın coğrafyaya yöneldi. Geleneğe bağlılıklarını takdirle izlediği İranlı müzisyen dostlarıyla denemelere girişti. 2011’de kontrbasçı Volkan Hürsever, perküsyoncu Reza Samani’yle ‘Trio’yu kaydetti. Ahmet Erdoğdular ve Mahyar Shadorvan’ın sesiyle katıldığı albüme ilahiden saz eserlerine dört makamdan repertuvar hazırlamıştı. Yarısı kendisine aitti.
Tanbura yeni bir rol biçmişti. Usul usul konuşan nahif, zarif çalgının akustik özelliklerini zedelemeden şaha kalkıp ses kapasitesi ve sürat açısından diğer enstrümanlarla dans edebileceğini göstermek istiyordu.
Hayallerinin sadece bir kısmını gerçekleştirebildi. Albümde geleneksel yaklaşım ağırlığını hissettirirken tanbura klasik kemençeden daha kıvrak dans arkadaşı olabilecek kontrbas partnerini gölgelememek adına mahcup edayla geri çekilmişti. İkili, doğaçlama içeren ‘Tasvir’de birlikteliğin sihirli formülünü bulduğunda kayıt bitmişti...
‘Trio’da istediğim bütünlüğe ulaşamadım, öyküsü yoktu. 2013’te kızım Masal için yazdığım müzik yeni bir başlangıç getirdi. Ümit dolu, yaşama sevinci veren bir masal yazmaya koyuldum.”
Kalfalığa geçiş albümü
Aydemir, ‘Masal’ı Mimar Sinan’ın sözüne gönderme yaparak değerlendiriyor: “Ustalık diyemeyeceğim ama kalfalığa geçiş eserim.”
Albümün omurgası tanbur-kontrbas ikilisi. Dokuz parçadan altısı Aydemir’in. Senfonilerin engin denizinde yetişen, cazın özgür bahçesinde serpilip gelişen, efsanevi davulcu Roy Haynes’in turne arkadaşı, udunu Endülüs üstünden uçuran Mutlu Torun’un meraklı master öğrencisi Volkan Hürsever bu kez sazendeliğin yanı sıra düzenlemede rol üstlenmiş. Artırılan doğaçlama alanlarında maharet sergilemektense müziğin ortak selametini gözetmiş.
Benzer yaklaşımı benimsediğini söylüyor Aydemir: “Virtüozite gösterisi yerine kendi sesimi, üslubumu ortaya koymayı, albüme davet ettiğim dostlarımla söyleşmeyi seçtim.”
‘Masal’, yürek ısıtan anonim Üsküp ezgisiyle açılıyor. Fars edebiyatı eğitimi almış, bu konuda kitap yazmış, sesiyle ödül kazanmış Mahyar Shaodorvan’ın Şirazlı Sadi’nin şiirinden okuduğu gazelle Doğu’ya yöneliyor (Keşke kitapçıkta tercümesi olsaydı. Yine de şairlerinin mezar taşını kırmak yerine her fırsatta gül serpen, doğum günlerini, düğünlerini, nişanlarını şairlerinin mezarında kutlayan bir kültürün temsilcisinden, anadilinde Sadi’yi dinlemek sevindirici.) Albüme adını veren ‘Masal’ ve kontrbas eşliğindeki harika tanbur taksimiyle bulutların üstüne doğru kanatlanan müzik Cengiz Özkan’ın bilge tonundaki sesiyle karasevdayı anlattığı ‘Mahşere Kaldı Hesabım’da Anadolu’ya dönüyor. İsrailli perküsyoncu Rony Iwryn’in ‘Turkuvaz’da suyu ritm çalgısına dönüştüren becerisi, Giritli kemençeci Ross Daly ve Kelly Thoma’nın ‘On Birli’deki dinamizmi, küçük Masal’ın albüm kapanışında babasıyla ksilofon eşliğinde oyunu ve ardından gelen mutlu, umutlu, masalsı müzik CD bittikten sonra uzun zaman dinleyicinin zihninde takılıp kalıyor.
Murat Aydemir, ‘Trio’da yakaladığı, ‘Masal’da geliştirdiği sihirli formülü gelecekte tanbur-kontrbas düetlerinden oluşacak albümle taçlandırmayı planlıyor. Örnek aldığı çalışma gitarcı Pat Metheny’nin Charlie Haden’ın kontrbası eşliğinde kaydettiği, Grammy ödüllü ‘Beyond The Missouri Sky’. Bunun için Volkan Hürsever’in de ikiliye beste yapmasını bekliyor.
‘Masal’ın alacağı alkış eminim ki Hürsever’e gereken şevk ve ilhamı verecektir.
