Sevin Berk’i hatırlamak

Arpın bulutların üstünden gelen büyüleyici tınısı Türkiye’de geniş kitlelere ilk kez 1930 kışında ulaşmıştı. O günlerde Ankara’da TBMM gündemindeki gümrük kanununa eklenen maddeler, yeni kambiyo rejimi, İstanbul’da ise Riyaseti Cumhur Musiki Heyeti Alaturka Kısmı eski şefi Yaşar Bey’in Yerebatan Camii’nde ilk kez Türkçe Kur’an okuması tartışılıyordu. Gazetelerin birinci sayfaları Türkiye Güzeli Yarışması’nın zarif adaylarının fotoğraflarıyla doluydu...
Dönemin iki istasyonundan Ankara Radyosu, saat 18.30’da başlayan, Riyaseticumhur Musiki Heyeti’nin konserinden oluşan toplam 165 dakikalık günlük yayınına 28 Ocak gecesi bir virtüozu davet etmişti. Hakimiyeti Milliye gazetesinin radyo sütununda belirtildiği şekliyle “Harpist Matmazel R. Moissi” saat 20.00’de mikrofona çıktı. 20 dakika solo çaldı. Resitali 5 bin civarındaki radyodan evlerindeki, kahvehanelerdeki yüz binlerce dinleyiciye ulaştı...

AKADEMİK İLGİSİZLİK
Sonrasında radyo konserlerini sürdürdü Moissi. Üç gün arayla, akşam hep aynı saatte, ülkenin gökyüzü, bulutları, evleri arp sololarıyla doluyordu. Bahara doğru yorulup haftada bir programa kadar düşen temposu iki aylık tatilin ardından yine hızlandı, yılı maratoncu gibi tamamladı. Fazlasıyla yorulmuş olmalı ki bir daha radyoda sesi duyulmadı. 26 Mart 1940’ta İstanbul’da, Fransız Tiyatrosu’nda, Ferdi Statzer yönetimindeki Konservatuvar Orkestrası’yla verdiği konserin ardından tarihin derinliklerinde tamamen kayboldu.
Müzik tarihçilerimiz Roza Moissi’nin ismini kayda geçirmemiş olsa da arpının tınısı toplumun hafızasından silinmeyecekti. Öyküsü yaklaşık 80 yıl sonra, günümüzün önde gelen arpisti Şirin Pancaroğlu’na kadar ulaştı. İsim ve detay hatırlayamayan yaşlı dinleyicisi Pancaroğlu’na “Biz bir zamanlar radyoda her akşam arp soloları dinlerdik” demişti...
YÖK Ulusal Tez Merkezi Arşivi’nde arp sanatıyla ilgili araştırma arandığında Fransa’daki arp ekolü hakkında kapsamlı inceleme yapan genç akademisyenlerimizin enstrümanın Türkiye’deki öyküsünü hiç merak etmedikleri görülür. Örneğin, 1933’te davet üzerine Ankara’ya gelip CSO’nun ilk arpistliğini üstlenen, Musiki Muallim Mektebi’nde yerine iki genç yetiştirip iki yıl sonra ülkesine dönen Eston sanatçı Sylvia Tobias araştırılmaya layık bulunmamıştır. 1950’de, İstanbul Konservatuvarı’nın talebiyle, Viyana Konservatuvarı’ndan üç arpla Türkiye’ye gelip öğrenci yetiştiren, Şehir Orkestrası’yla konser veren, Cemal Reşit Rey’in eser ithaf ettiği De Wayne Fulton gazete arşivlerinde keşfedilmeyi bekler...

ÖVÜLESİ İŞBİRLİĞİ

40 yıl boyunca Türkiye’de arp sanatının bayrağını taşıyan Sevin Berk de az kalsın aynı akıbete uğrayacaktı. Ölümünden 16 yıl sonra, öğrencisi İpek Mine Sonakın’ın çabası, TRT’nin arşivini açması, İnönü Vakfı’nın desteğiyle Lila Müzik tarafından öyküsü, yorumları, çabaları kayda geçirildi. Elektronik platformlara taşındı.
CD kitapçığında Berk, 10 tanığın anıları ve gözlemleriyle anlatılıyor. Suna Kan’ın birkaç cümlesi bile sanatçıyı tanımaya yeterli: “Yaptığı müzikle binlerce insanı mutlu kılabilirdi ama o dünya çapında bir kariyeri istemedi, bence onu dinlemeyenlere yazık oldu. Sevin’e yazık oldu diyemeyeceğim çünkü böyle bir kaygısı yoktu. Onun için güzelden keyif almak, güzel müzik dinlemek yetiyordu.”
Albüm, İsmet İnönü’nün doğumunun 100. yıldönümünde ismini taşıyan vakfın İlhan Usmanbaş’a verdiği siparişle Sevin Berk için bestelenen orkestra eseriyle açılıyor. Berk ‘Arp ve Yaylı Çalgılar için Konser Aryası’nı Gürer Aykal yönetimindeki TRT Ankara Oda Orkestrası eşliğinde yorumluyor. Kayıt 1985’teki ilk seslendirilişten. Andre Jolivet’nin ‘Arp ve Oda Orkestrası için Konçerto’su da 1973’teki Türkiye prömiyerinden. CSO’yu Jean Perisson yönetiyor. Sovyet besteci Reinhold Gliere’nin ‘Arp Konçertosu’ ise 1976’da Mircea Basarab yönetimindeki İDSO eşliğinde kaydedilmiş. Albüm iki solo eserle bitiyor. Gabriel Pierne’in ‘Impromptü-Kapris’iyle Albert Zabel’in ‘Margarita’nın Çıkrığı’ başlıklı eserinin kayıt tarihleri belirsiz.
Bu vefa örneğini hazırlamak amacıyla ortak çalışmaya girişen kişi ve kurumları kutlarken bir dilekte bulunmak isterim: Darısı piyanist Mithat Fenmen, Koharik Gazarosyan, çellist Feyha Talay gibi diğer öncü virtüozların tozlu raflarda bekleyen kayıtlarının başına...