Romanımıza dair önemli bir belge

‘Beş Romancı Tartışıyor’* Düşün Yayınevi’nin, yayımlandığında çok konuşulan kitaplarından biri.
Kimler tartıştı:
• Fakir Baykurt
• Kemal Tahir
• Mahmut Makal
• Orhan Kemal
• Talip Apaydın
Yayın tarihi 1960.
‘Pazar Postası’ adına oturuma katılan Turhan Tükel’in yazısının başlığı: ‘Oturum nasıl yapıldı?’
“Pazar Postası köy ve köylü konularına özel bir değer veren ve her sayısına bu konu ile ilgili bir yazı koymayı gelenek haline getiren bir dergiydi.
Yukarıda ismi geçen kişilere yapılan daveti, Yaşar Kemal hariç, hepsi memnunlukla kabul etmişlerdir. Oturumda ayrıca Pazar Postası sahibi Cemil Sait Barlas ve dergiden birkaç arkadaş dinleyici olarak bulunmuşlardır. Tartışmaya önceden belli bir yön verecek hiçbir soru hazırlanmamıştır.”

ŞEHİRLİ ROMANCI-KÖYLÜ ROMANCI AYRIMI
Orhan Kemal: “Ben gerçek milliyetçi, yurdunu seven bir insan sıfatıyla, memleketimin kalkınmasının gerekleri üzerinde fikir yordum. Fikir yormakla da kalmadım, bu tip romanlar yazmakla fiilen mücadeleye katılmış oluyorum. Ben ilk önce ‘köy romanı’ diye bir şey okumadım.”
Fakir Baykurt: “Gerçekçi yazar gördüklerini, yaşadıklarını, iyi bildiklerini, bir de bildiklerine dayanarak tasarladıklarını, yani onlardan meydana getirdiği kompozisyonları yazar. Adeta köy romanı yazmaya mahkûmum. İstesem de şehir romanı yazamam. Yazarsam özenti olur. Bizde ilk köy romanını Yakup Kadri Karaosmanoğlu yazmış biliniyor. Oysa Ebubekir Hazım Tepeyran’ın ‘Küçük Paşa’sı var. Sabahattin Ali’nin ‘Kuyucaklı Yusuf’unu, Orhan Kemal’in ‘Bereketli Topraklar Üzerinde’sini, Samim Kocagöz’ün ‘Şehrin İki Kapısı’nı düşünmek lazım.”
Mahmut Makal: “Birinci planda önemli olan yazarın tutumu, niyeti, meselesi... Köyü yaşamış olmak şart değil, iyi niyetli bir insan olmak şart. Meseleyi romanın dışında bir yönde ele alalım. Köye mutlaka köyün içinden, hatta sadece köy öğretmeni hizmet eder diye bir saplantı, maalesef var, geniş düşünmeyenler arasında...”
Kemal Tahir: “Binaenaleyh romanı, çevre meselesi, altbilinç meselesi saymayıp daha derinlemesine, daha insana doğru, tarihi köklerden istikbale gidecek köklere doğru araştırmamız gerek. Şimdi önce romanın nereden çıktığına bakacağız, öyle anlaşılıyor... Biz zannediyoruz ki, romanı keyfimizce yazarız. Romanı, canımız böyle istediğinden yazarız. Roman, cemiyetin umumî değişmelerinden çıkmış. Ondan evvel roman yok. Dünü hakkında yok. Yani problem olarak birinci plana gelmeyince Türk köylüsü, edebiyatı da gelmez.”
Talip Apaydın: “Ben Kemal Tahir Ağabeyimin romanlarını beğenirim. Çünkü benim için mesele değildir, köyde kalmış kalmamış, çevrede yaşamış yaşamamış... Ben onlara aldırmam. Her köyü yaşayan, köy romancısı değildir. Her şehri yaşayan da şehir romancısı değildir. Yani böyle bir ayırma yapmak hakikaten romanın aleyhine olur.”
‘Beş Romancı’ romana dair, Türkiye’de roman üzerine tartışırken dünyanın ünlü romancıları Dostoyevski, Balzac
üzerine de tartışıyorlar. Mahmut Makal ‘Bizim Köy’ü nasıl yazdığını anlatıyor. Köy Enstitüleri tartışılıyor.
Kitabın sonunda 6 Nisan 1960 günkü Akis’te yayımlanan ‘Yaşar Kemal Nobel adayı mı?’ yazısı da yer alıyor.
Dünden bugüne romancıların konuştukları ile yazdıkları arasındaki ilişkileri, bu yıllardan sonra yazdıklarını değerlendirmede önemli bir kitap.

◊ Kitabı bana gönderen Ayhan Özden’e teşekkürlerimle...