Ramazan kitapları

Ramazan ayı denince camilerde gece kılınan teravih namazları, gün boyunca tutulan oruç, zengin çeşitleriyle iftar sofraları, Şehzadebaşı’nda, Direklerarası’nda tuluat geceleri, selatin camilerini süsleyen mahyalar, sahurda oruç tutacakları uyandırmayı amaçlayan ama bütün bir şehri ayağa kaldıran mahalle bekçisinin davulu ve manileri akla ilk gelenlerdir.
Ramazan ayı dolayısıyla üzerinde durulması gereken bir başka nokta da bu kutsal ayın basın sektörüne etkisidir. Ramazan ayının basına etkisi de pek çoktur. Öncelikle pek çok gazete ramazan boyunca ya ilave olarak veya gazetenin bir-iki sayfasını ayırarak ramazan ilavesi hazırlar. Bununla yetinmeyip promosyon olarak ya ilmihal kitabı ya Kur’an meali veya güzel yazılardan oluşan albümler dağıtırlar.
Ramazan ayı ve ibadetleri hakkında ve ramazan ayındaki bu sosyal ve toplumsal etkinliklere yönelik pek çok özel kitap da yayımlanmıştır. Ramazan ayına has her sene yayımlanan kitapçıkların yanında geçmiş ramazanları anlatan hatıralara dayalı büyük hacimli sayılabilecek kitaplar da vardır. Son yıllarda bazı ünlü yazarların, edebiyatçıların eski ramazanları anlatan -kimi gazete tefrikası olarak kalmış- hatıraları kitaplaştırılmıştır.
Bu kitapların dışında ramazan ayı dolayısıyla yazılmış kitaplar da vardır. Bunlardan biri de ‘Ziyaret-i Evliya’ isimli eserdir. Hocazade Ahmed Hilmi’nin eserinin İfade-i Meram bölümünde belirttiğine göre 1910 yılı ramazanında türbe ve mezarlarını ziyaret ettiği İstanbul evliya ve tarikat mensuplarının biyografilerini ve menkıbelerini kaleme almıştır. Yani kitap ramazan ayı vesilesiyle meydana gelmiştir. Ramazan kitaplarının pek çoğu daha çok ibadet ve dini bilgiler içeren eserlerden oluşmaktadır. Ramazan ve oruç ibadetinin fazileti, bu ayın kudsiyeti, Kadir gecesinin hikmetleri konularını ele alan bu kitapların pek çoğu Müslüman halkın dini bilgilerini artırmaya yönelik basit halk kitaplarıdır. İçlerinde edebi olanları, sosyal yaşantıyı yansıtanları azdır. Eski devirlere duyulan ilgi nedeniyle sosyal hayatı, ramazan ayının toplumsal etkilerini anlatan araştırma kitapları ve ramazan hatıraları son yıllarda artan bir hızla yayımlanmaktadır.
Geçmişten günümüze ramazan kitaplarından bir seçki:
* Ramazan Geldi Hoş Geldi, Abdülbaki Gölpınarlı
* Ramazan Sohbetleri, Ahmet Rasim, haz.: Muzaffer Gökman
* Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı, Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey, haz.: Ali Şükrü Çoruk
* Bekçi Baba Ramazan Fasılları, haz.: M. Sabri Koz
* Ramazan Fıkraları, haz.: Cemal Anadol
* İstanbul’da Bir Ramazan, Cenab Şahabeddin, haz.: Abdullah Uçman
* Eski İstanbul Ramazanları/Bütün Âdetleri, Eğlenceleri, Hatıraları, Fıkraları, Halit Fahri Ozansoy
* Ramazan Fıkraları, haz.: İsmail Özcan
* Ramazan Hediyesi, Lütfü Doğan
* Ramazan Yemekleri ve Mutfak Kültürü, Nimet Berkok, Kamil Toygar
* Bir Ramazan, Binbir İstanbul, Süheyl Ünver, haz.: İsmail Kara