Oku ve dinle!

Müzik kitapları açısından muhtemelen en verimli dönemlerden birini yaşıyoruz. Tercüme ve derlemelerle yetindiğimiz uzun yılların ardından nihayet araştırmacılarımızın, müzisyenlerimizin, akademisyenlerimizin kalemi işlerlik kazandı. Popüler konuların dışında müzik alanına nadiren giren büyük yayınevleri hareketlendi. Pan, Sun, SCA Vakfı, Kara Plak gibi müzik odaklı butik çalışan yayınevlerine geçen günlerde Andante dergisinin Kitap Kurdu katıldı.
Geçen yaz başından bu yana internette ve kitapçılarda gezinirken rastlayıp heyecanla aldığım anı, araştırma, biyografilerin sayısı 20’ye yaklaştı. 1980’lerle karşılaştırdığımda durumu rahatlıkla ‘yağmur’a benzetebilirim...

TANBURİ CEMİL’DEN ZEKİ MÜREN’E
Referans kitabı niteliği taşıyan önemli yeni yayınlardan bazıları Kitap-Sanat’ın sayfalarında yer almıştı: ‘Kan Dolaşımı, Ameliyat ve Musiki Makamları’ (Cem Behar, YKY), ‘Yok Bi’şey, Acımadı ki’ (Filiz Ali, YKY), ‘Senden Gayrı Aşk mı Yoktur’ (Ulaş Özdemir, Kolektif Kitap), ‘Devr-i Mahzuni’ (Ali Öztunç, Doğan Kitap), ‘Şefle Yüz Yüze’ (Evin İlyasoğlu, Remzi), ‘Safiye’ (Murat Bardakçı, İş Bankası Kültür Yayınları)...

Diğerlerine gelince...
Bir Muhabbet Kuşu/ Postmodern Göstergeler Işığında Zeki Müren: Son yılların en başarılı eleştirel biyografilerinden. Şeyma Ersoy Çak ve geçen yıl genç yaşta hayata veda eden Şehvar Beşiroğlu, Müren’in sahne karakterini kurgulama ve yaşatma mücadelesini anlatırken Osmanlı’dan günümüze eğlence dünyasındaki eşcinsel figürler, geleneksel Türk müziğindeki üsluplar, radyo tavrı, dünya sahnelerindeki eşcinsel yıldızların kurgulanmış kişilikleri hakkında detaylı bilgi veriyor. Sadece bu parantezler için bile okumaya değer. (Tarih Vakfı Yurt Yayınları)
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası/ Çoksesliliğin Belgesel Tarihi: Erdoğan Okyay’ın 2009’da yayımlanan ‘CSO’ya Armağan’ından sonra orkestra üzerine yayımlanan ikinci kapsamlı araştırma. Geniş kaynak taramasıyla konuyu ele alan Ersin Antep, Musika-i Hümayun’dan bugünün CSO’suna uzanan süreci diğer orkestraların öyküleri ve müzik politikalarındaki gelişmelere paralel inceliyor. Orkestranın Ankara’ya taşındığı ilk aylarda vagonlarda, gar binasında konaklaması, 1926’da vapurla çıkılan turnede Hollanda’da 8 bin kişiye konser vermesi, 1934’te üyeleri Ankara’nın eğlence dünyasında boy gösterince Atatürk’ün bir gecede orkestrayı lağvetmesi, müzik devrimi konusundaki rapor savaşları, Üngör-Saygun-Hindemith çekişmesi gibi renkli ayrıntıların yer aldığı metinde orkestranın farklı dönemlerdeki kadroları da tanıtılıyor. (Elma)
Ruhu Uyandırmak: Yazarı Andrew Schulman, Carnegie Hall, Royal Albert Hall’da konser vermiş bir klasik gitarcı. 2009’da New York’ta ameliyat geçirdikten sonra şoka girip ölümle hayat arasında günlerce gidip geldi, o sırada dinlediği Bach’ın ‘St. Matthew’s Passion’uyla ansızın yaşama döndü. İyileşince bu mucizeyi paylaşmak için hastaneye başvurdu. 2010’dan bu yana Cerrahi Yoğun Bakım Servisi’nde ‘yerleşik müzisyen’. Cinnet getiren, ağır beyin ameliyatı geçirip zihni altüst olanlara gitar çalıyor. Kitabında, elde ettiği mucizevi sonuçları anlatıyor. Umut veren anıları Ebru Kılıç tercüme etmiş. (Kitap Kurdu Yayınları)
Yüz Yıllık Metinlerle Tanburi Cemil Bey: Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi basın taramasıyla hazırlanmış. Araştırmacı Hüseyin Kıyak seçkiye Cemil Bey’in Sabah gazetesinde Rauf Yekta’ya yönelik eleştirel makaleleriyle başlıyor. Ardından Cemil’in yanlış ve gerçek ölüm haberlerini, cenaze kupürlerini ve 1994’e kadar ardından yazılan önemli yazıları, ona ithaf edilen şiirleri sıralıyor. Kitabın son bölümünde ise Bülent Aksoy, Murat Aydemir, Serhan Aytan, Fikret Karakaya, Hakan Talu, Mutlu Torun, Derya Türkan ve Birol Yayla’nın değerlendirme yazılarına yer veriyor. Kitabı yayımlayan Kubbealtı, 2012’de, Mesut Cemil’in babasını müthiş bir ifade gücüyle anlattığı ‘Tanburi Cemil’in Hayatı’nı yeniden basmıştı. Uğur Derman’ın yayına hazırladığı bu kitapta Tanburi Cemil bibliyografyasına da yer verilmişti. Kıyak’ın çalışması bu kitabı tamamlıyor, Cemil Bey’in çağı içindeki yerini tüm boyutlarıyla görebiliyoruz.
Musikinin Asri Prensi: Ali Rifat Çağatay: Kitap, tarihin sayfalarında kaybolup giden, unutulmaması gereken önemli bir aydını ölümünden 83 yıl sonra tekrar gündeme getiriyor. Darülelhan’da İstanbul’un ses mirasını kayda geçiren, Üsküdar Musiki Cemiyeti’nde öğrenci yetiştiren, ilk İstiklal Marşı dahil 50’ye yakın beste yapan Çağatay’ı İTÜ Osmanlı-Türk Müziği Araştırmaları Grubu’ndan akademisyenler altı makaleyle anlatıyor. (Gece Kitaplığı)

LANGALI STAVRİDİS’İN VATAN HİZMETİ
Anatol Türküleri: Kayseri kökenli, Langalı Rum aydını Stavros Stavridis, ‘vatanına hizmet amacıyla’ Karaman civarından 126 türkü derler, 540 kişiden bağış toplayıp 1896’da İstanbul’da ‘Anatol Türküleri’ adıyla yayımlar. Gomidas’ın ‘Kürt Türküleri’nden 9, Darülelhan’ın ‘Anadolu Halk Şarkıları’ adlı derlemelerinden 30 yıl önce basılan kitap, Anadolu’nun ortak ses mirası türkülerimizi kayda geçiren ilk önemli yayın. Araştırmacı Evangelia Balta ve Ari Çokona 121 yıl sonra kitabı Karamanca yayın koleksiyoncusu Thanasis Nikolaidis’in arşivinde bulup ödünç aldı, öyküsünü araştırıp yayımladı. Türkçe ve Karamanca metinleri yayımlanan türkülerin büyük bölümü aşk ve hasret üzerine. (Literatür)
Sekizinci Caddeye Selamlar: Besteci Morton Feldman, 20. yüzyılın ikinci yarısında New York’ta etkileşime giren ressamlar ve çağdaş bestecilerle ilgili gözlemlerini ve kendi öyküsünü aktarıyor. (Çev. Duygu Dölek / Lemis Yayınları.)
Kutup Yıldızımız/ Anılarla, Besteci - Eğitimci İlhan Baran: İsmini Kemal Küçük’ün yazdığı Adnan Saygun biyografisinden ödünç alsa da, Şefik Kahramankaptan’ın 2010’da besteciyle görüşerek hazırladığı biyografisi ‘Müzikte Derin Zirve’nin (SCA Müzik Vakfı Yay.) yanında cılız kalsa da önemli bir çalışma. Bestecinin birinci ölüm yıldönümünde yayımlanmak üzere öğrencisi Doç. Seyit Yöre hazırladı. Bu açıdan bir vefa örneği. Yöre, bestecinin arkadaşı Muammer Sun, öğrencisi ve çalışma arkadaşı Turgay Erdener, Ertuğrul Bayraktar’la mülakat yaptı, 15 öğrencisinden anılarını yazılı aldı. Kitapta Baran’ın yazıları, biyografisi, kişisel belgelerinin fotoğrafları ve diskografyası da yer alıyor (Bağlam).
Müzikle İlgili Özdeyişler: Viyolacı, eğitimci, orkestra şefi Koral Çalgan özlü sözleri sevenler için bestecilerin müzik, edebiyat, toplum, eğitim, inanç, kendi eserleri üzerine değerlendirmelerini derlemiş. Türk bestecilerin değerlendirmeleri de kitapta önemli yer tutuyor. (Sun)