Nazım'ın eleştirmeni Memet Fuat

'Nâzım Hikmet Üstüne Yazılar’ın (2001) YKY’deki ilk baskısını görünce, Memet Fuat’ın imgesinin değişmeye başladığını fark ettim. Memet Fuat, Nâzım Hikmet’in eleştirmeni durumuna gelmekte.
Yazarların, şairlerin imgeleri, ölümlerinden sonra da tamamlanmaya, değişmeye ve netleşmeye devam eder. Memet Fuat’ın imgesindeki bu değişimi de bu bağlamda yorumlamak gerekir. Burada üzerinde durulması gereken soru şudur: Bu, bir netleşme durumu mudur yoksa onun sadece Nâzım’la ilgili kitaplarının talep edilmesiyle ilgili olarak rey çoğunluğunun bir sonucu mudur?
Olgusal verileri gözden yitirmememiz gerekir.
Fuat’ın yapıtlarını gruplamak gerekir ise; onun Yunus Emre (1976), Şinasi (1977), Pir Sultan (1977), Karacaoğlan (1977), Ahmet Haşim (1977), Tevfik Fikret (1979), Köroğlu (2001), Dadaloğlu (2002) -sanırım bir de Namık Kemal var- adlı çalışmalarını bir öbekte toplamamız gerekir. Fuat, bu kitaplarına, ‘Yaşamı, Sanatı, Yapıtlarından Seçmeler’ dizisi adını vermişti.
Başlıca yapıtları içinde, Fuat’ın ‘deneme’ olarak nitelendirdiği, ama pek keşfedilmemiş, önemli bir yekûn oluşturan bir toplamından daha söz etmemiz gerekir: ‘Çağını Görebilmek’ (1982), ‘Çağdaşımız Makyavel’ (1992), ‘Düşünceye Saygı’ (1994), ‘İki Yönlü Yozlaşma’ (1995), ‘Konuşan Toplum’ (1996), ‘Dağlarda Yüreğim’ (1996), ‘Sömürüsüz Bir Dünya’ (1998), ‘Çoğunluğun Gücü’ (1998), ‘Duyumsanmayan Karanlık’ (1998), ‘Demokrasi Kültürü’ (2000).

Memet Fuat, hemen hemen 90’lı yılların tamamını, toplumda ortaya çıkan yozlaşmayı irdelemeye, onu kayıt altına alamaya ayırmış. Memet Fuat’ın bu düşünür yönü üzerinde hiç durulmadı.
Şiirin gelişimi üzerine yazdığı yazıların toplamları da ayrı bir öbek oluşturur. Bu bağlamda sanırım şu kitapları yer alır: ‘Özgünlük Avı’ (1996), ‘Yaşlı Bir Şaire Mektuplar’ (1999), ‘Biçemden Biçeme’ (1999), ‘Aykırılıklar’ (2000), ‘Konuşmalar’ (2002).
Kuşkusuz Nâzım Hikmet’le ilgili çalışmaları: ‘Nâzım Hikmet -Yaşamı, Ruhsal Yapısı, Davaları, Tartışmaları, Dünya Görüşü, Şiirinin Gelişmeleri’ (2000); ‘Nâzım Hikmet: Portreler’ (2001), ‘Nâzım Hikmet Üstüne Yazılar’, ‘A’dan Z’ye Nâzım Hikmet’ (2002), ‘Gölgede Kalan Yıllar’ (1997).
Fuat’ın, ‘Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi’, kuşkusuz tek başına ayrı bir öbek oluşturur. Bununla birlikte, son yıllarda biraz farklı düşünmeye başladığımı da belirtmeliyim. Bu antoloji, temel savı bakımından, artık Nazım Hikmet kitaplarıyla aynı öbekte değerlendirilmelidir.
Memet Fuat’ın, Yeni Dergi, Yazko Edebiyat ve Adam Sanat dergilerindeki editörlüğünü unutmamak gerekir. (Broy dergisine sağladığı ‘ufku’ da buraya ekleyeceğim.) Her üç dergi de, onun editörlüğü döneminde, gerek itibarının gerekse eleştirmenliğinin evi olmuştur. Bu dergiler hesaba katılmadan, yapılan herhangi bir Memet Fuat değerlendirmesi, büyük ölçüde eksik kalır.
Memet Fuat, 2002 yılında öldü. Bu sene ölümünün 15’inci yılı. Belki bu ölüm yıldönümü nedeniyle Memet Fuat’ın yazarlığı hakkında bir çalışma etkinliği yapılır. Yakın çevresinin kulağını çınlatırım. Bu sorunlar da orada tartışılır.

NÂZIM HİKMET ÜSTÜNE YAZILAR
Memet Fuat
Yapı Kredi Yayınları, 2016
296 sayfa, 25 TL.