‘Naftalinli’ naiflik
Güncelleme Tarihi:
Uykusuz’daki ‘Her Şey Olur’ köşesinin çizeri Cem Dinlenmiş’in yeni sergisi ‘Blok Sakinlerinin Dikkatine’ bugün x-ist’te kapılarını açıyor. Dinlenmiş, 1980’lerin sonunda inşa edilen Perpa, Galleria gibi yapıları resmederek çocukluk yıllarının estetik kodlarını inceliyor.
Cem Dinlenmiş 2016’daki son sergisinde hayali bir inşaat firmasının ‘yükseliş’ini anlatmıştı. Aradan geçen iki yılın ardından Dinlenmiş, bu kez 1980’li yılların sonunda Türkiye’yi, özellikle de İstanbul ve diğer büyük şehirleri, ele geçiren mimari estetik anlayışın peşine düşüyor. Bugün x-ist’te başlayan ve 16 Haziran’a dek sürecek ‘Blok Sakinlerinin Dikkatine’ başlıklı sergide Dinlenmiş’in 1980’li ve 1990’lı yıllardaki sosyokültürel değişimin kentsel çevredeki izlerini süren eserlerini göreceksiniz.
Dinlenmiş, yeni sergisi için izlediği yolu, seçtiği yapıları anlatmaya “80’lerin ikinci yarısı, 90’ların ilk yarısı şeklinde tanımlayacağım döneme ait, o dönemde Türkiye’de yaşanan değişimi de yansıtan binaları seçtim. O dönem, tüm dünyada da postmodern bir yaklaşım var” diyerek başlıyor. Resmettiği binalar arasında Perpa, Reasürans Çarşısı, Tekstilkent, Galleria Ataköy Alışveriş Merkezi gibi büyüdüğü dönemin bir anlamda simgesi haline gelmiş yapılar var. Bunlara ek olarak, belki de 20 yıl sonra şu anki dönemin simgelerinden biri haline gelecek, infaz kurumu komplekslerinin tektip giriş binalarının farklı açılardan resimleri de sergide yer alıyor.
İLK ALIŞVERİŞ MERKEZİ
Dinlenmiş ya da benim gibi ilk çocukluk yıllarını 1980’lerin sonunda yaşayanlar için sergide göreceğimiz mimari anlayışın farklı bir anlamı var. Dinlenmiş, bu yapıları seçmesinin nedenini de buna bağlıyor: “Bu dönem, doğduğumuz ve ilk çocukluğumuzu yaşadığımız yıllar... 3-4 yaşlarındayken ilk defa bir alışveriş merkezi görmemiz örneğin... Bunun yanı sıra Turgut Özal dönemine ait; tek blok, mono yapıların ortaya çıktığı zamanlar. Bu, o dönemin belirli bir estetik kodu. Tabii ki, bu benim çocukluğumda öğrendiğim, sorguladığım estetik bir değer olabilir. Benim resimlerde ya da karikatürlerde kullandığım bazı formlarla bu yapıların belirli ortaklıkları olduğunu düşünmüştüm bu sergi için araştırma yaparken... Bugüne ait olmayan, evrensel olmaya çalışırken bir yandan da geleneklere bağlı kalmak için çabalayan bir estetik belki de. Tanımlamak da zor biraz.”
Dinlenmiş’e sergisinin odağına aldığı yıllar ile içinde bulunduğumuz dönem arasında bir benzerlik kurulabilip kurulamayacağını sordum. Benzerlik üzerine çok fazla düşünmediğini söyleyerek iki kelimeyle özetlemeye çalıştı; “Kapitalizmin kurumsallaşması!” Devam etti: “Şu örnek üzerinden gidebiliriz: Galleria açıldığı zaman, Amerika’daki örneklerine bakılarak yapılan ilk AVM’ydi. Ne kadar büyük bir olay! İdeolojik bir saldırı olarak nitelendirildi belki de. Fakat bugün Ataköy’ün durumuna bakın. Galleria genişlemesine rağmen o kadar naif görünüyor ki!”
Dinlenmiş’e göre bu yapıların göze naif gelmesinin nedeni gözün alışması. Zaten kendisi de bu sergi için araştırma yaparken ‘zehirlendiğini’ söylüyor: “Gözüm alıştı. Acaba olabilir mi dedim” diyor. Sergide izleyeceğimiz eserlerdeki yapıların çizerine ve bize naif gelmesinin çocukluk ya da gençlik nostaljisiyle, naftalin kokan geçmişe özlemle bir ilgisi vardır muhakkak. Fakat asıl önemli olan, şu an içinde bulunduğumuz dönemde inşa edilen yapıların 20 yıl sonra bize ne hissettireceği...
Cem Dinlenmiş’in ‘Blok Sakinlerinin Dikkatine’ başlıklı resim sergisi 16 Haziran’a dek x-ist’te görülebilir.
