Milli Mücadele’nin esirleri neler yaşadı?

Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu’nun İtilaf Devletleri tarafından işgali, Türk halkının Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde, Türkiye Cumhuriyeti’ne ulaşacak bir direnişi ve mücadeleyi beraberinde getirdi. 1919 ile 1923 yılları arasında ülkenin dört yanında direnişler sürerken, tarih anlatılarında çoğu kez unutulan bir başka mücadele ve direniş de esirler konusunda vuku bulmaktaydı. Özellikle Yunanistan ve Türkiye arasında, esirler konusu savaşın sürmekte olduğu her an gündemde kalmış, birçok sivil toplum kuruluşu ve dünyanın saygın örgütlerinin de sık sık dahil olmasıyla, savaş kadar kritik süreçler yaşanıyordu. Daha önce de Milli Mücadele ile ilgili eserlerinin yanı sıra ‘Çabalarım’, ‘Balkanlarda İzlerimiz’, ‘Ölüme Yürüyüş’ ve daha birçok tarihi araştırma kitabı okurla buluşan akademisyen, araştırmacı ve yazar Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran, 2005 yılında yayımlanan ‘Milli Mücadele’de Türk ve Yunan Esirler (1919 – 1923)’ adlı eseriyle bir kez daha tarih okurlarının karşısında.

Eser ilk olarak 2005 yılında yayımlanmıştı. Bu yeni baskıda yazar yeni bilgiler ve gözden geçirilmiş metinleri bir araya getiriyor ve Milli Mücadele sürerken, iki ülkenin esirlerinin o zamanki durumlarını, belgelere dayanarak açıklıyor. Üç yılı aşkın süren araştırmaları boyunca Türkiye Kızılay Derneği, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı belgelerinin yanı sıra konuyla ilgili kaleme alınmış birçok araştırmadan da faydalanıyor. Başından sonuna Milli Mücadele sırasında iki tarafın esirlerinin sağlıktan beslenmeye, barınmadan giyinmeye uğradıkları muamelenin incelendiği bu eser, bir millet olarak seferber olan, tabiri caizse ‘küllerinden doğan’ Türk halkının, askeri ve sivilleriyle de Yunan esir kamplarında vahşeti anbean yaşadıklarını ortaya koyuyor.

Haftalarca hatta aylarca yemek verilmeyen, içme suyuna hasret bırakılan, yıllarca güneş görmeyen ya da tersine çatısı olmayan yerlerde, oldukça insanlık dışı koşullarda verdikleri yaşam mücadelesine türlü hakaret ve şiddet eklenen Türk esirlerinin uğradıkları bu muameleler ve bunlara karşı Türkiye’nin yanı sıra dünya kamuoyunun mücadeleleri, detaylarıyla anlatılıyor. Peki, Yunanistan’daki Türk asker ve sivil esirlere bu kadar insanlık dışı muameleler yapılırken, Türkiye, sahip olduğu on binlerce Yunan esire nasıl muamele ediyordu? Bu sorunun yanıtları da yine yorumdan uzak, resmi belgeler ışığında veriliyor.

MİLLİ MÜCADELE’DE TÜRK VE YUNAN ESİRLER (1919 - 1923)

Cemalettin Taşkıran
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018
336 sayfa, 28 TL.