Merhamet ölürse katiller çoğalır

Ali İpek’in ‘Kimsenin Ölmediği Bir Cinayet Öyküsü’ adlı kitabı “Cinnet getiren insan öldürmeye merhametinden başlar” cümlesiyle başlıyor. Aslında girişte yer alan bu cümle tüm hikâyenin özeti gibi. Her ne kadar başlık Kaan Tangöze’nin ‘Bekle Dedi Gitti’ adlı şarkısının “Ölüm gibi bir şey oldu ama kimse ölmedi” sözlerini hatırlatsa da kitap tam tersini anlatıyor: Ölüm gibi bir şey oldu ve herkes, her şey öldü ya da zaten ölmüştü. İlk sırayı ise merhamet almıştı. Zaten merhametin öldüğü, vicdan pusulasının şaştığı bir dünyada katilleri bulmak için çok da aramaya gerek kalmıyordu.
Ali İpek’in kitabındaki katillere gelince; yoksullara sırt çeviren, garibanın hakkını gasp eden, öteki diye onun hayatını alan, kendini üstün sınıf gibi görüp diğerlerine bir nefesi çok gören, aynadaki görüntüsünü kibri kaplayan herkes katil aslında. Merhamet göstermenin zayıflık olduğuna inanılan, erdemlerin yok sayıldığı günümüz dünyası kimsenin ölmediği cinayetlerden geçilmiyor çünkü. Tüm bu saptamaları konuya yedirerek inceden inceye yapıyor İpek. Ana eksende bir soruşturma yürürken kahramanların kişilikleri altında halimizin nice olduğuna bakıyor.

UMUT KUŞUN KANADINDA
Karısı tarafından terk edilen Memduh akli dengesi yerinde olmayan üç erkek çocukla yalnız kalınca önce yemek yapmayı öğreniyor. Bakıyor ki eli lezzetli, nafakasını da ondan kazanmaya başlıyor. Mahallede seviliyor hepsi. Çetin, Nizam ve İlhan akraba evliliğinden ötürü engelliler, kimselere zararları yok elbette. Çetin az biraz öfkeli, derdi tasası trafik kurallarına uymayan araçlar; Nizam kuşlara düşkün, kanatlarında umut taşıdıklarına inanıyor; en küçükleri İlhan ise hani derler ya “ilk taşı günahsız olan atsın” işte o günahsız... Mahallede bir tüpçü var. Gün geliyor, bu tüpçünün dükkânı patlıyor. Polis kendine has yöntemleriyle soruşturmaya aldığı herkesten laf almayı beceren Raci’nin kaybolmasıyla ilgili dosyada bu tüpçüden şüphelendiğinden onun peşinde. Patlama sırasında da orada tabii. Patlamada üç kardeş dükkânda. Nizam sırtına yeşil ceketli birini almış, dükkândan çıkarırken görülüyor. Ama nereye götürdüğü bir türlü bulunamıyor. Polis, Raci’ye ne olduğunu öğrenmek için üç kardeşi sorguya alıyor. Ortada bir cinayet var ama ceset yok çünkü... Babaları Memduh ise mekânına gelen komiserden çocuklarını kollamasını rica ediyor. Cezai ehliyetleri yok, yok olmasına ama üçü de çocuk saflığındalar. Üstelik onları hiçbir şey demeden bırakıp giden annelerinin ardından bir kat daha boynu bükükler. Uzun geçiyor sorgu, hem uzun hem zor. Çetin anlatıyor önce yaşananları peşine düştükleri kamyonun onları nerelere götürdüğünü. Nizam’a sıra gelince kuşların yol göstericiliğinde gömülen insan kemiklerine ulaştırıyor polisi. Ailelerinin ölü ya da diri bir haberini beklediği meçhullerin kemikleri bunlar. İlhan ise hep affetmekten yana, vicdanın sesi o. O da kendi penceresinden anlatıyor yaşananları.
Cesedi bulamazken polisler, Raci çıkıp geliyor ve aslında ortada sandıkları gibi bir cinayet olmadığını anlıyorlar. Onların aradığı Raci’nin katiliyken mücadele edemeyecekleri ve belki etmekten kaçındıkları katiller çıkıyor karşılarına. Herkesin bilmesine rağmen susmayı tercih ettiği bir hikâyeyi anlatıyor aslında kitap. Herkesin dile getirmekten kaçındığı bir hikâyeyi... Ama gerçeklerin er ya da geç ortaya çıkmak gibi bir huyu vardır ya, gün geliyor olmayan bir ceset tüm cinayetleri göz önüne seriyor. İpek farklı bir kurguyla sert bir hikâyeyi sakin bir tonla anlatıyor. Hedef göstermiyor, sadece resmi çiziyor. Ama resmi çizerken bazen detaylara çok fazla yer veriyor. Betimlemeler olay kurgusunun heyecanını bazı bölümlerde sekteye uğratıyor. Ama gerek ana hikâyenin çözülmesinde gerekse alttan gelen toplumsal mesajlar yerli yerinde birleşiyor.

KİMSENİN ÖLMEDİĞİ�

BİR CİNAYET ÖYKÜSÜ
Ali İpek
İletişim Yayınları, 2023
125 sayfa.