Meraka iadei itibar zamanı

Merakın altın çağı biteli çok oldu. Artık çoğunluk bir şeyleri merak etmiyor. Yıllardır elimizin altındaki Google’ın en çok balta vurduğu konulardan biri merak. Halbuki meraklı insan o sofrada kulak kabarttığınız, her sohbette yeni bir şey öğrendiğiniz insandır. En matrak hikâyeler ondadır.
Tom Standage’ın yayına hazırladığı, The Economist’in birbirinden farklı konulardaki kısa cevaplarından oluşan ‘Acayip Merak Ettim!/The Economist Açıklıyor: Dünyamızı Altüst Eden Gerçekler’, Cansu Varol İzmirli’nin çevirisiyle Mundi’den çıktı.
Fazla merak kediyi öldürürmüş lafıyla büyümüş birden fazla nesil olarak, merakın hep kötü bir şey olduğu öğretilmiş. Halbuki mesela René Descartes altı ‘ilkel tutku’ olduğunu düşünüyordu: Merak, sevgi, nefret, arzu, sevinç ve üzüntü. Kuşlar nasıl uçabiliyor? Kalp nasıl çarpıyor? Merak olmadan yaratıcılığı ya da mucitliği hayal etmek bile zor. Thomas Hobbes merak için ‘zihnin şehveti’ dermiş.

The Economist’in genel yayın yönetmeni yardımcısı Tom Standage’ın yayına hazırlığı ‘Acayip Merak Ettim!/The Economist Açıklıyor: Dünyamızı Altüst Eden Gerçekler’ bir kitapta birkaç derde birden deva olacak. Hangi dertler derseniz, sıralayayım. Son zamanlarda hemen hemen herkesten duyduğum şikâyetlerden biri, artık kitap okuyamamak. Kimisi eskisi gibi çok okuyamadığından kimisi artık eline hiç kitap alamadığından yakınıyor. Uzmanlar bunun çaresinin eskiden çok sevdiğiniz bir kitabı yeniden okumak olduğunu söylese de eğlenceli, hap bilgilerle dolu ve konuyu takip etmek gerekmeyen bir kitap, derdiniz okuma alışkanlığınızı kaybetmekse aradığınız çare olabilir.
Birbirinden tamamen bağımsız konuları, en çok üç sayfa süren açıklamalarıyla, kitabın internette sörf yapma zevkinden pek de farkı yok. Malum, çoğumuz ‘Çalınan Dikkat’ kitabından alıntılar yaparak dert yandığı bir yıl geçirdik, geçiriyoruz. Sosyal medyadan kafamızı kaldırmakta zorlanıyoruz, bir sohbetin ortasında merak ettiğimiz bir şeyi anında Google’a sorma dürtüsüne yenik düşüyoruz. Sosyal medyada ya da internette gezinmek kitap okumaktan daha kolay geliyorsa, yine aradığınız kitap ‘Acayip Merak Ettim!’

“Çokeşlilik neden içsavaşları daha olası kılar?”, “Neden Fransa’da şeytan çıkarma işi büyüyor?”, “Avakadolar ve suç arasındaki şaşırtıcı bağ”, “Avrupalılar neden ağustosta işi gücü salarlar?” Bunlar, kitaptaki onlarca sorudan sadece birkaçı. Bunların yanında, gençlerin sosyal medyaya olan düşkünlüğünün uyuşturucu, kavga gibi kötü alışkanlıklara bulaşmalarını engellediği, tenis oynarken haykırmanın, haykıran oyuncuya avantaj sağladığı, bazı kaynaklara göre, çölde en çok kaçakçılığı yapılan ürünün makarna olduğu gibi enteresan bilgileri haiz olabilirsiniz. Neden çiftlerin bekârlardan daha çok ev işi yaptığını, neden bazı Amerikan şehirlerinin yemek kamyonlarından hoşlanmadığını, şarap kadehlerinin yıllar içinde nasıl genişlediğini, en fazla lityumun hangi ülkede çıkarıldığını da öğrenmeniz mümkün.
‘Acayip Merak Ettim!’ her gün yeni bir şeyler öğrenmekten hoşlanan, kaybettiği okuma alışkanlığını geri kazanmak isteyenlerin çok seveceği bir yaz kitabı.

ACAYİP MERAK ETTİM! -
DÜNYAMIZI ALTÜST
EDEN GERÇEKLER
Haz.: Tom Standage
Çeviren: Cansu Varol İzmirli
Mundi, 2023
272 sayfa.