Kötülüğün yol haritası

Bundan birkaç yıl önce tüm Türkiye’nin hayretler içinde, tüyleri diken diken izlediği bir olay yaşanmıştı. Olay da değil aslında, bir aile ile tanışmıştık: Palu’lar. Aile ile birlikte silsile halinde yayılan söylentiler arasında istismar, tecavüz, cinayet, büyücülük gibi kan donduran pek çok itham vardı. Sonunda iddialar mahkemeye taşınmış ve aile içinde gerçekleşen tüm bu olaylar ağır cezalarla nihayete ermişti. Fakat olayların yankısı bununla sınırlı kalmadı. Palu Ailesi, ‘toplu kötülük’ olarak nitelenebilecek olgunun resmi oldu bir süre Türkiye gündeminde.

Edebiyatın, insanı ilgilendiren her şeye mutlaka el atmak gibi bir huyu vardır. Palu Ailesi ile gündemimize gelen ‘toplu kötülük’ kavramının da bundan nasibini almayacağını düşünemezdik elbette. Edebiyatımızın yeni neslinin önde gelen yazarlarından Cem Kalender, ‘Çürüme’ adını koyduğu yeni romanını, Palu Ailesi’nin hikâyesinden yola çıkarak kurguladı.
Ahmet Hamdi Tanpınar Roman Ödülü’ne de değer görülen ‘Klan’ın yanı sıra ‘Kayıp Gergedanlar’ ve ‘Zamanın Unutkan Koynunda’ gibi romanlarıyla tanıdığımız Kalender, ‘Çürüme’de bir aileyi ve mahalleyi etkisine alan olaylar zincirinin en başından alarak kötülüğün yol haritasını izletiyor okurlarına. Palu Ailesi’nin hikâyesi artık herkesin malumu. Olayların seyrini bilmeyen yok. Cem Kalender ise aileden esin alarak yarattığı roman kahramanlarını toplumun içinde ve toplumun onlarla ilişkilerinde görmemizi istiyor. Hane içlerine de giriyoruz. Toplu cinnetin yaşandığı ve bu cinnete giden yol da Kalender tarafından resmediliyor ancak yazarın derdi ailenin yanında toplumla birlikte şekillenen kötülüğü de verebilmek. Bu bağlamda hane içiyle birlikte mahalle dinamikleri de Kalender’in gündeminde yer alıyor.

Romandaki olaylar ise Başüstü Mahallesi’nde yer alan sarı renkli Ongun Apartmanı’na içgüveyi olarak gelen, gelmesiyle de tüm ailenin ve mahallenin yapısını değiştirmeye başlayan Sıddık’la hızını alıyor. Sıddık koyu gri gözleri ve ağırbaşlı duruşuyla etrafında ürküntü ve saygı uyandıran enteresan bir karakter olarak çizilmiş yazarı tarafından. Aileye girmesiyle birlikte herkesi etkisi altına almış, kimse ondan habersiz konuşmaya dahi cüret edemez hale gelmiştir. Aile içinde gerçekleşen bir cinayet ise tüm gözlerin bu apartmana çevrilmesine neden olsa da Sıddık, her şeyi insanlar üzerindeki etkisiyle çözmeye başlamıştır. Bir anlamda aileden doğan kötülük apartmana, oradan da mahalleye yayılmış ve bir şekilde bu kötülüğe herkes ortak olmuştur. Sıddık’ın sonradan öğreneceğimiz bir başka özelliği ise büyücülükle uğraşmasıdır. Herkesin efsunlanmışçasına etrafına toplanmasının bununla bir ilgisi olduğu düşünülmektedir.

Sıddık’ın gelişiyle dönüşen dünyanın resmi diyebiliriz Cem Kalender’in yeni romanı ‘Çürüme’ için. Bir yanda kötülük kol gezerken mahallenin imamı İsmail’in bu ‘çürüme’nin kaynağını bulmak için çabası da hikâyenin bir başka katmanı olarak karşımıza çıkıyor. Roman da bu noktadan sonra iyinin ve kötünün mücadelesi haline geliyor. Fakat klasik anlamda çizilmiş, rollerin keskinleştiği bir mücadele değil bu. Siyah ile beyazın değil, gri alanların arasında şekillenmiş bir hikâye.
Cem Kalender’in romanı, yakın geçmişin toplumsal depremlerinden birini edebiyatın süzgecinden geçirerek okurlara sunuyor. Ortaya da bireysel ve toplumsal çürümenin nasıl başladığına dair düşündürücü bir hikâye çıkıyor. Kurbanların olduğu bu dünyada ‘Neden?’ diye soranların da olması gerektiğini hatırlatıyor ‘Çürüme’.

Çürüme
Cem Kalender
Doğan Kitap, 2022
392 sayfa.