Kendi bedenimize yolculuk

Bir doktorun meslek yaşamı boyunca tanıştığı, konuştuğu insanları ve haklarında ne kadar mahrem şeyler bildiğini şöyle bir düşünüp, bu bilgiyi cebimize koyduktan sonra, Gavin Francis imzalı ‘Metamorfoz’ daha da ilginçleşiyor. Francis, bizi insan vücudunda bir yolculuğa çıkarıyor. Bedenimizde her gün bir şeyler değişiyor. Düşünsenize, hücreleriniz her an yenileniyor. Bütün sistemleriniz, kendi kendini sürekli tamir ediyor, içimizde durmadan devinen organlar, bakteriler, alyuvarlar var. Doğuyoruz, kemiklerimiz uzuyor, bir insan doğuracak yaşa geliyoruz, hastalanıyoruz, beynimiz eskiyor, vücudumuz eskiyor, sonra ölüyoruz. Ama tüm bunlar olurken sürekli değişiyoruz. Bazen isteyerek, bazen istemeyerek.
Kelimelerin etimolojisinde hayatın içindeki bazı sırlar var, hazineye benzeyen. Hasta sözcüğünün Latince kökeni ‘acı çeken’ demek. Francis, giriş bölümünde, “Tıp, insanın acısını azaltmanın yollarını arar” diyor. Francis’in, metamorfoz, yani esasında değişim kavramıyla ilgilenmesinin nedeni de, tıpla uğraşmayı, hastaların bedeninde, zihninde, olumlu bir değişim arayışında olmak olarak görmesi.

Çünkü Antarktika Araştırma İstasyonu’nda üs doktorluğu, Doğu Afrika’da bir tıbbi araştırma birimi, Batı Afrika’da bir köyde doktorluk, öğrenme güçlükleri alanında uzman bir hastane gibi acayip diyebileceğimiz kadar çok yerde çalışmış Francis. Sadece muayenehanesinde kayıtlı 4 bin hastası var. Her bir konuyu, kendi deneyimini ve bu konuda karşılaştığı hastalarının başına gelen hikâyelerle birleştirerek anlatıyor. Dr. House gibi bir akışı da var bir yandan, bu da iyice ilginç kılıyor ‘Metamorfoz’u.
Francis’in salt tıp bilgisi vermekten ötedeki üslubu hem ‘Metamorfoz’u kolaycacık okutuyor hem de sadece tıp alanında değil, dilbilimden tarihe, mitolojiden teknolojiye mebzul miktarda şaşırtıcı bilgiye sahip oluyorsunuz bitirdiğinizde.

YEME BOZUKLUĞUNDAN JET-LAG’E...
Hikâyeyi Kurt Adam’dan başlatıyor. Ay’ın hareketleri gerçekten bizi değiştirebilir mi? Bu arada, Ay’ın insan zihni üzerinde etkisi olduğuna inanan ruh sağlığı alanında çalışanların oranı yüzde 74’müş, bunu da öğreniyoruz. Kurt Adam’dan, doğum kontrol yöntemleri kullanmasına rağmen hamile kalan bir hastasına, oradan rüyalara geçiyor. Vücut geliştirme yöntemlerinden çıkıkçılığa, jet-lag’den dövmelere, yeme bozukluklarından gigantizme, uyuşturucu bağımlılığı tedavisinden cinsiyet değiştirmeye kadar değişimle ilgili hikâyeler anlatıyor.
Gavin Francis, şanslı ama çok da çalışkan bir doktor. Ve tam bir hikâye anlatıcısı. Kitabı okurken sık sık, yeniliğe, dünyaya bu kadar açık olmanın, insanı hangi mesleği yaparsa yapsın başka bir seviyeye taşıdığını düşündüm. Merak, hayattaki en küçük parça anı bile ilginç kılabiliyor. Francis’in kitabı yazarken bize dünya nüfusunun tahminen yüzde 10’a yakınının kronik uykusuzluk çektiğini, 14’üncü yüzyılda yaşayan Sienalı bir azizenin anoreksik olduğunu, Kutsal Kitap’taki Musa tasvirinin boynuzlu olmasının nedeninin bir çeviri hatası olduğunu, İbranicede, boynuzlu ve parlak kelimelerinin birbirine çok yakın olduğunu öğreniyorsunuz.
Kitapta sık sık Ovidius’un ‘Dönüşümler’ine atıfta bulunuyor yazar. “Bir mumun yeni biçimler alışına benzer eriyince, ne kalır eskisi gibi ne de korur eski biçimini... Akıyor bütün varlık, değişiyor, dönüşüyor ne varsa” dizeleriyle çıktığımız yol, “Hiç kimse ölümsüz değildir ve her şey sürekli bir değişim halindedir” diye bitiyor.
Gavin Francis’in, bizi kendi bedenimizin sırlarına vâkıf olmamız için çıkardığı yolculuk, çok zevkli ve ilham verici.

METAMORFOZ -
İNSAN VÜCUDUNDA DEĞİŞİMİN ÖYKÜSÜ
Gavin Francis
Çeviren: Şiirsel Taş
Domingo Yayınevi, 2020
304 sayfa, 34 TL.