İnsan yaşamaya değer mi?

Ödüllü yazar Mehmet Eroğlu’nun sert bilimkurgu romanı ‘Ruhun Parmak İzi’, ‘Varlıklar 1’ altbaşlığıyla yayımlandı. Farklı bir gezegen sisteminde çağımız teknolojisinin çok ilerisinde geçen roman, insan-insanlık ikileminden hareketle insanın varlığını sürdürmeye değer bir tür olup olmadığını sorguluyor.
1948 yılında İzmir’de doğan, 1971 yılında ODTÜ’den mezun olan Mehmet Eroğlu 12 Mart darbesi döneminde altı yıl mahkûm edildikten sonra 1974 genel affının ardından yazmaya başlayan bir kalem. Milliyet Roman Ödülü, Madaralı Roman Ödülü ve Orhan Kemal Roman Armağanı sahibi olan Eroğlu aynı zamanda birçok senaryo çalışmasına da imza attı. ‘Issızlığın Ortası’, ‘Geç Kalmış Ölü’, ‘Düş Kırgınları’, ‘Belleğin Kış Uykusu’, ‘Fay Kırığı Üçlemesi’, ‘9,75 Santimetrekare’, ‘İyi Adamın On Günü’, ‘Kendi Hayatında Ölme Vakti’ gibi romanların yazarı Eroğlu geçen sene Erdal Öz Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüştü.

Üretken yazarın İletişim Yayınları etiketiyle raflarda yerini alan yeni kitabı ‘Ruhun Parmak İzi/Varlıklar 1’ sert bilimkurgu türünde bir roman. Bilindiği üzere bilimkurgu türü genelde fantastik ile dirsek temasında bir tür olsa da sert bilimkurguda yaratılan gerçeklik, biliminsanı titizliğiyle bilimsel temellere dayandırılır. Bu minvalde yepyeni bir gezegen sistemi yaratmakla kalmayıp takvim, ölçü birimleri gibi ayrıntıları da yeğeni Dr. Deniz Ertaş’ın yardımıyla kurgulamış yazar. Öyle ki meraklısı için hepsinin açıklandığı bir blog kurmuşlar: ruhunparmakizi.blogspot.com
Konuya gelirsek, olaylar İŞtar Sistemi’nde geçmekte. Buradaki ülke Kırk Analar Komitesi tarafından yönetilen “Tek varlık yalnızdır, hata yapar; iki varlık hata yapmaz, üç varlık asla yanılmaz!” düsturu üzerine kurulu anaerkil bir toplum. Öyle ki erkekler sadece ‘sağılmak’ için kullanılan, zekâ seviyeleri düşük varlıklar olarak yer almaktalar. Ancak erkeklerin bir farkı var: Kadınların aksine, rüya, korku gibi ‘insani’ özellikleri taşıyorlar ki bu özellikler birtakım koşullar altında İŞtar kadınlarının bazılarında da görülmekte. Böylece salt mantık üstüne kurulu bu toplum, insani özelliklerin tehdidi altında. Üstelik, yetiştirme merkezlerindeki erkeklerin birbirlerine anlattıkları ‘masal’ denilen bir ‘sözlü rapor’ ile karşılaşıyorlar. Erkekler, ‘Kutsanmış’ denilen bir varlığın onlara vaat ettiği ‘özgürlüğün’ peşindeler. Bu kelime de tıpkı masal kelimesi gibi kadınların dağarcığında yok. Kutsanmış denen, sistemin dış bölgesi TAbu’dan içeri sızarak kurulu düzene zarar verdiği düşünülen, ayrıca asteroit çarpmasıyla birçok kadının ölümüne sebep olarak (‘Felaket’) İŞtar takviminin miladını değiştiren bu varlık dışında bir tehdit daha var: Ani Göç (Ölüm) Hastalığı. Bu iki tehditle mücadele etmesi gereken kişi ise iki defa olimpiyatları kazanarak en üst kast ‘bilkast’a -biliminsanlarının kastı- mensup olan BAel. Böylelikle asker kastı ve yönetici kastından iki üst düzey isim ve seçilmiş kişilerden bir ekiple geniş yetkilerle donanmış olarak TAbu’ya bir yolculuğa çıkıyor. Gelişen olaylar mantık sınırlarını aştığından kendini inanç, mitoloji, insanlık gibi yeni kavramların karşısında cenderede bulan BAel zamanla hem bir ütopyanın hem de bir distopyanın, yani bir üstopyanın da başkahramanı oluyor.
“İnsan olamayız YAnel. İnsan olmak, kendini göçmeye, Öncü deyimiyle, idama mahkûm etmek olur... Üç kez farklı gezegende denenmiş... Değişmeyecek çıkarımım şudur: İnsan ve insanlık, eşittir erkek, erkeklik, yani vahşet ve yıkım... Bu onların... BAel devam etmeden, edemeden durdu. Bir süre sonra uygun sözcüğü Öncüler’in kullandığı dilde bulup, cümlesini tamamladı: Ruhlarında var...”
Tüm bu özellikleriyle ‘Ruhun Parmak İzi’ bilimsel temellere bağlı, sert bilimkurgu türünde bir eser olmasının yanı sıra insanı, evreni ve varlık sorunsalını irdeleyen çok katmanlı bir eser olarak okurla buluşmakta.

RUHUN PARMAK İZİ - 
Varlıklar 1
Mehmet Eroğlu
İletişim Yayınları, 2023
370 sayfa.