İki aşkın çarpışması

Mehmet Rauf’un ‘Karanfil ve Yasemin’ini tefrika etmeye başlayan Tanin gazetesi, eseri şöyle tanıtmış: “‘Karanfil ve Yasemin’, yeni moda olan Avrupa tarzı kibar hayatı içinde biri karanfil gibi ihtiraslı ve karanlık, diğeri yasemin gibi saf ve samimi iki aşkın çarpışmasını anlatan romandır.” Romanı tek cümleyle özetle deseniz ancak bu kadar isabetli bir özet olabilir.
Erkek kahraman Samim “Harbin son senelerinden beri İsviçre’de yaşamış, İstanbul’a hemen pek yeni dönmüştü” diye tanıtılır. Tarih olarak 1920’li yılları, işgal altındaki İstanbul’u düşünebiliriz. Ama işgal arka planda bile hissedilmez. Mehmet Rauf “İstanbul’da bu son senelerde kesin bir şekilde ortaya çıkan toplumsal bir cereyan, yeni bir hayat”a odaklanır. Sözü edilen özellikle varlıklı çevrelerde gelişen Batılılaşma arzusudur. Bu arzu da taklit olarak hayata geçer. İlişkilere, yeme-içmeye ve giyim kuşama yansır. Dönem romanlarında çok işlenmiş bu durumu romanına konu ederken onu bir aşk üçgeninin vesilesi yapar Mehmet Rauf. Ama Batılılaşma tartışması romanın arka planında kalmaz, sürekli tartışma konusudur ve romanın belirleyici ana unsurudur.

'AŞK ADAMI' SAMİM
Hayatını “Doğdum, gezdim, okudum” diye özetleyen Samim, geçim derdi olmayan, iyi eğitim almış, yakışıklı, hoşsohbet, saygılı bir gençtir. Sadece Fransızca konuşulup danslar edilen çay partileriyle anlatılan İstanbul’un üst sınıflarının Batılılaşma çabasında ideal bir figür olacağı açıktır. Nitekim hemen genç kızların ilgi odağı olur ve anneler damat adayı olarak Samim’i hedef alır. Samim kendisini ‘aşk adamı’ olarak tanımlamıştır ve evlenmek gibi bir arzusu yoktur. Aklı fikri de Beyoğlu’nda rastladığı, güzelliği ve alımıyla kendini cezbeden kadındadır. Nevhiz, uzak ve soğuk tavırlarıyla Samim için zor ama ulaşılması gereken bir hedef olur. Nevhiz’in kumar masalarında zaman ve para tüketen kocasını engel olarak görmez. Zaten çay partilerinde buluşanlar için evli olmak, yeni aşklar yaşamaya engel değildir.
Diğer yanda ise âşık olup evlenilecek bir genç kadın vardır. Pervin huyuyla suyuyla, davranışlarıyla mükemmel bir kadındır. Kısa sürede Samim için en uygun eş adayı olarak görülür. Aklı kendisine uzak duran Nevhiz’de olan Samim, Pervin’in gösterdiği ilgiyi de karşılıksız bırakmaz. Böylece aşk üçgeni kurulmuş olur. Romanın tanıtımında söylendiği gibi karanfil Nevhiz, yasemin Pervin’dir. Samim’se iki çiçekten de bal alan arı olmak ister. Pervin’le çok uygun bir çift olurlar. Samim’e göre ise Pervin evlenilecek, birlikte mutlu bir hayat sürülecek kadındır ama onda aradığı aşk ateşi yoktur. Oysa Nevhiz, tüm gizemi ve çekiciliğiyle aradığı aşkı ateşleyecek, yaşatacak yapıdadır. Onun uzaklığı, ulaşılmazlığı da Samim’i iyice kışkırtır.
Beykoz Akbaba Köyü’nde Nevhizlerin köşkündeki Çehovvari hafta sonu buluşması Samim’in hem genç kadınla yakınlaşmasını hem de kesin kararını vermesini sağlar. Nevhiz’le birlikte olmak için elinden gelen her şeyi yapacaktır.

'EYLÜL'ÜN GÖLGESİNDE KALMIŞ BİR ROMAN
‘Mecburiyetten evlenme’ diye bir şey vardır. Batılılaşmadan söz etseler de genç bir kadının hayatı geleneklere göre belirlenir. Evlenecek ve evinin kadını olacaktır. Nevhiz gibi birçok kadın istemediği kişilerle evlilikler yapmıştır. Beklediği evlilik teklifini Samim’den alamayan Pervin hiç sevmediği bir başka gençle evlenmeye razı olur ve Avrupa’ya uzun bir balayına gider. Nevhiz’le Samim’in ilişkisi de hızla gelişir. Samim, Nevhiz’le daha rahat buluşmak için Moda’da bir ev tutar. Bu gelişme de balayından dönüp Feneryolu’ndaki köşke yerleşen Pervin’le tekrar görüşmeye başlaması demektir. Nevhiz’in gizemini bir türlü çözemeyen, aradaki soğukluğu aşamayan Samim, Pervin’in ilgisinde aradığı sıcaklığı bulduğunu düşünür. Kısa zamanda Pervin de Moda’daki evin gizli konuklarından biri olur. Ama Samim’in kararsızlıkları son bulmamıştır. Kendisinden uzaklaştığını fark ettiğinde yeniden Nevhiz’e yönelir ve Pervin’i ihmal eder.
Mehmet Rauf, ‘Eylül’den sonra en başarılı eseri sayılan ‘Karanfil ve Yasemin’de bu aşk üçgenini Samim’in karasızlıklarıyla sürekli kurup yeniden dağıtırken trajik sonu da hazırlar. ‘Karanfil ve Yasemin’ hem kurgu ve anlatım hem de olay örgüsü açısından iyi bir roman ama ‘Eylül’ün gölgesinde kalmış. Yüz yıla yakın bir süre sonra tekrar okurla buluşurken bakalım bu talihsizliğini yenebilecek mi?

KARANFİL VE YASEMİN�

Mehmet Rauf
Can Yayınları, 2021
360 sayfa, 21 TL.