İhsan Sungu ve dergileri

İhsan Sungu 1883 yılında doğdu. Mülkiye Mektebi’ni (Siyasal Bilgiler) 1904’te birincilikle bitiren Sungu önce diplomasi mesleğini seçerek Amerika’ya gitti. 1910 yılı martında Darülmuallimin (Erkek İlk Öğretmen Okulu) eğitmenliğine ve Tatbikat Mektebi müdürlüğüne getirildi. Yüksek öğretmen okulu ve kız öğretmen okullarında müdürlük yaparak Hasan Âli Yücel de dahil pek çok eğitimcinin hocası oldu. ‘Yeni Türk Yazısı ve Alfabesi İnkılabı’ sırasında Alfabe Komisyonu üyesi olarak çalıştı. 1932 Eylül’ünde Milli Talim ve Terbiye Heyeti reisliğine, 1939’un kasım ayında Milli Eğitim Bakanlığı müsteşarlığına getirildi. 11 Nisan 1946’da geçirdiği kalp krizi sonunda hayata veda etti.
Ülkemizin çok büyük kıymetlerinden olan kütüphanesi ve kitap koleksiyonu Ankara Milli Kütüphane Başkanlığı tarafından satın alınarak Milli Kütüphane’de hizmete sunuldu. Büyük bir kitap toplayıcısı olan Sungu’nun Hayat Mecmuası’nda yayımlanmış ‘İlk Türk Matbaasına Dair Yeni Vesikalar’ başlıklı makalesi, bu konudaki önemli kaynaklardandır. Osmanlı dergi ve gazeteciliğinin nadir ve önemli bir bölümünü imparatorluk sınırları dışında basılan Jön Türk neşriyatı oluşturur. Yönetim karşıtı Jön Türkler’in Londra, Liverpool, Manchester, Cenevre, Paris, Kahire, İskenderiye gibi kentlerdeki süreli yayınları, bırakın özel kitaplıkları, büyük kütüphanelerimizde bile perakende olarak göze çarparlar.
Cavit Orhan Tütengil’in ‘Yeni Osmanlılardan Bu Yana İngiltere’de Türk Gazeteciliği (1867-1967)’ adlı kitabında belirttiği, Manchester’da çıkarılmış bir süreli yayın vardır: ‘Sadakat’ (İzhâr-ı hakaik için tesis edilmiş ceride-i İslâmiyedir). Sadakat hakkında şimdiye kadar bilinen ilk kayıt Selim Nüzhet Gerçek tarafından Akşam gazetesinde yazılmış ‘Jön Türk Gazeteleri’ (19 Mart 1941) isimli yazıdadır. Tütengil ise bu gazeteden “Bugüne kadar tek bir sayısını göremediğimiz gazetelerden biri de ‘Sadakat’tir. Bu gazete hakkında tüm bildiklerimiz S. N. Gerçek’in verdiği kısa bilgiye dayanmaktadır. Sadakat gazetesiyle İngiltere’deki Türk gazeteciliğinin yayın yerlerine Mançester de katılmış olmaktadır” diye söz eder. Tütengil’in hiç görmediği, Gerçek’in sadece adından söz ettiği, hiçbir katalogda bilgisine rastlanmamış Sadakat’in iki sayısı bu koleksiyonda vardır.
Sungu’nun ailesi tarafından muhafaza edilen bu dergilerin içinde mizah dergileri de önemli yer tutuyor. Cenevre’de çıkan Beberuhi, İngiltere’de Folkestone’da çıkan Dolap gibi önemli ve nadir dergiler bulunuyor. Yine siyasi içerikli dergiler de İhsan Sungu koleksiyonunda hayli fazla. Şûrâ-yı Ümmet, Osmanlı, Mizan, İntikam, Hakk-ı Sarih, Sancak, Kanun-ı Esasi isimli siyasi süreli yayınlar bu birikimde görülüyor.
Osmanlıca kaynakları, nadir Osmanlıca süreli yayınları bulmakta zorlanan günümüz sahafları için böyle bir koleksiyonun muhafaza edilmiş olmasını bir mucize olarak nitelendiren sahaf Emin Nedret İşli, bu kıymetli eserlerin ülke sınırları içinde tanınmasını sağladı.