Hamamböceklerinden öğreneceklerimiz var!

Savaşlar, göçler, ırkçılık, eşit yaşam hakkı ve yurt özlemi gibi temalar çocuk edebiyatının en hassas konularından. Didaktikliğe düşmeden ve umudu ıskalamadan anlatabilmek mühim ama zor. David Nel-Lo’nun kaleme aldığı ‘İvo Hamam’ın Günlüğü’ bu zorlukların üstesinden edebiyatın ve yaratıcılığın gücüyle geliyor.
Hemen belirtelim, bu bir savaş romanı değil. Ancak savaşın hayatlarımızda yaratabileceği her tür tahribatı barındırıyor. Üstelik bir hamamböceği ailesinin yaşadıkları üzerinden. Bu, metnin en güçlü yanlarından biri aynı zamanda. Olayları kendisinden dinlediğimiz, ailenin en genç üyesi İvo Hamam’la güçlü bir bağ kuruluyor aramızda. Gerçek hayatta tiksintiyle yaklaşılan, görür görmez ezilip geçilen hamamböceklerinden biriyle yani. David Nel-Lo, böceği seçerek hayatlara ve hikâyelere yakından bakmanın sihirli etkisini koyuyor ortaya. Diğer taraftan ‘böcek’ nitelemesi ırkçılığın, muhataplarına karşı kullanmayı pek sevdiği sıfatlardan biri, ki roman zorunlu göçe ve ırk ayrımcılığına odaklanıyor.
Hamam ailesinin mutlu mesut hayatları uzun yıllar evinde yaşadıkları Bayan Atril’in ölümüyle bir anda altüst oluyor. Yeni sahipleri evi ilaçlatmaya karar veriyor. ‘Korku Rejimi’ adını taşıyan bu bölümde evin sahipleri ilaçlamanın yapılacağı günü “yarın burada kıyamet kopacak” diye sevinçle beklerken İvo Hamam ve ailesi bilmedikleri bir dünyaya doğru büyük göçe koyuluyorlar.
Hamam ailesinin evden ayrılışının ve yollarda başına gelenlerin bombalardan kaçan mültecilerinkinden pek farkı yok. Yanlarına bir çöp bile alamadan ve kimseye görünmemeleri gerektiği için mutfak eviyesinin süzgecinden karanlık kanalizasyona iniyorlar. Kazalar, daha güçlü ve kötü kalpli hayvanlar, açlık, yorgunluk, korku, belirsizlik... Ve nihayet birkaç kayıpla Apollo Otel’e varıyorlar.
Yurtlarından ayrı düşmüş de olsalar emekli General Landulfo’nun odasına vardıklarında derin bir soluk alıyorlar. Yeni yaşamlarına başlayabildikleri için mutlular. Ta ki Blattella’lar ile karşılaşana dek.
Blattella’ların kim olduğunu İvo ve ailesini bizzat tehdit eden şeflerinden dinleyelim: “Bizimle arkadaş olmaya falan heveslenmeyin. Birbirimizden çok farklıyız, bir bakış bunu anlamaya yeter. Biz açık renkliyiz, siz karasınız. Apollo Otel bizim ve herkese yani hem bize hem size yetecek kadar yer yok...” Evet, kızıla çalan sarı renklerinin onları üstün kıldığına inanan Blattella’lar da hamamböceği.
Hamam ailesinin Apollo Otel’de kısa bir süre kalmalarına ortalıkta görünmemeleri şartıyla izin veriliyor. General Landulfo’nun odasından çıkmaları yasak. Kapıya nöbetçiler bile dikiliyor ve bir kamp hayatı başlıyor bu defa.
Yine de hayat İvo’yla Blattella’ların şefinin oğlu Max’i bir şekilde dost kılıyor. Söz konusu çocuk edebiyatı olunca bu şekilde ilerleyen bir hikâyenin sonunda iki arkadaşın her şeyi sihirli değnekle dokunmuşçasına değiştireceği düşünülür genellikle. Ama David Nel-Lo bambaşka bir şekilde veriyor mesajını; hepimize ama en çok da sarı hamamböceklerine.

İVO HAMAM’IN GÜNLÜĞÜ�

David Nel-Lo
Resimleyen: Beatriz Satro
Çeviren: Özgül Erman
Dinozor Çocuk, 2023
112 sayfa.