‘Genç düşsüzlüğü’

Evrim Kuran imzalı ‘Onlar Göçtü Buradan’, Türkiye’de uzun zamandır konuşulan ve giderek artan göç meselesini, geniş bir araştırmayla, kapsamlı bir göç külliyatı okumasıyla ve yazarın kişisel deneyimiyle birleştirerek ele alıyor. Evrim Kuran’ın görüştüğü kişiler, bize bir büyük resim çiziyor. Bakması pek iç açıcı olmayan ama içinde çok ders olan bir resim.
Kitabın can yakıcı çok bölümü var. Çarpıcı istatistikler, yaptığı görüşmelerle birleşiyor. Türkiye’den yurtdışına göç eden kişi sayısı üç yılda yüzde 97 artmış. UNESCO verilerine göre, Türkiye’den her yıl 50 bin öğrenci yurtdışına okumaya gidiyor. İstanbul Erkek Lisesi’nden 2019’da mezun olan gençlerin yüzde 52.6’sı, Alman Lisesi’nden mezun olanların yüzde 94.7’si, Galatasaray Lisesi mezunlarının da yüzde 32.6’sı yükseköğrenim için Almanya, ABD, Kanada ya da Fransa’ya gitmiş. Son üç yılda 10 bin milyoner, 13 bin girişimci ve işinsanı, toplam 23 bin kişi Türkiye’yi terk etmiş... Kuran’ın kitaptaki ‘genç düşsüzlüğü’ tabiri küçük bir özet niteliğinde: “Genç işsizliği, tek başına bir neden olmamakla birlikte, Türkiye’nin yeni nesil göçünü tetikleyen en önemli faktör. Ben buna ‘genç düşsüzlüğü’ demeyi tercih ediyorum zira geldiğimiz noktada bu ülkenin yeni nesillerine bu ülkede daha iyi bir gelecek için düş kurma fırsatını veremiyoruz.”
Türkiye’den göçenlerin hikâyelerini Bahar Çuhadar’ın yazdığı ‘Yeni Ülke Yeni Hayat’ta okumuştum. Oradaki kapsamlı söyleşiler, gitmenin yükünü olanca ağırlığıyla hissettiriyordu. ‘Onlar Göçtü Buradan’da göçmenlerle yapılan röportajlar biraz daha kısa bir yer tutuyor. 1992 doğumlu Seray’ın söylediği “Ev benim için hiçbir yer değil artık. Türkiye evim değil. Kanada da değil. Ortada uzayan bir boşluğun içindeyim” cümlesi kalbinizi kırıyor. Aklınıza kazınacak daha pek çok cümle var görüşmelerde. Belki bu yüzden biraz daha geniş bir yer tutmasını arzu ettim bu söyleşilerin olduğu bölümün.
Kuran, Türkiye’nin yeni göç nesline dair, 3 Şubat 2020 ve 6 Temmuz 2020 tarihleri arasında 118 ülkenin 728 kentinde, 3 bin 253 katılımcıyla bir anket çalışması yapmış. Katılımcıların yüzde 71.7’si yükseköğrenim mezunu...
Görüştükleri kişilere Türkiye’den ayrılma kararı vermelerindeki en önemli etkenleri sorduklarında, ilk iki sırayı ekonomik nedenler ve ülkenin siyasi iklimi almış. Ardından iş olanaklarının yetersizliği, eğitim ve gelişime dair kısıtlamalar gelmiş. Katılımcılara yaşadıkları ülkede onları mutlu eden şeyleri sorduklarında ise cevaplarda ilk sırayı özgürlük, demokrasi ve insan hakları almış. Gelişmiş ekonomi ve yüksek kazanç daha sonra gelen cevaplar arasında. Peki göçtükten sonraki duygu durumlarını huzurlu, mutlu olarak anlatan yeni nesil göçmenler bir gün Türkiye’ye dönmeyi düşünüyor mu? Katılımcıların yüzde 42.1’i ‘evet’ cevabını verirken kararsızların oranı yüzde 39.7. ‘Hangi koşullar değişirse Türkiye’ye dönmeyi düşünürsünüz?’ sorusunu sormuşlar bunun üzerine. İlk sıradaki yanıt, siyasi koşulların değişmesi. Ardından gelen cevap da ekonomik şartların değişmesi.
Kuran’ın kişisel göçmenlik deneyimini anlattığı bir anısı var ki, ne zaman göçmenlikten söz edilse aklıma gelecek. İlk göç ettiği yıl ortama adapte olmak için Cadılar Bayramı’nda evin dış kapısına asmak için aldığı balkabağını, eve döndüğünde annesinin kabak tatlısına dönüştürmüş olarak bulduğu anı insanı istemsiz gülümsetiyor. Ne olursa olsun kendimizi, yemeklerimizi, evimizi bir anlamda nereye gitsek götürüyoruz belki de.
Evrim Kuran, göç konusunu inceleyip araştırmalardan çarpıcı örnekler de aktarıyor. Okurken ister istemez sonuçlarını da düşünüyor insan. Bu kadar genç dimağ gitmeyi seçti. İç burkan, çokça düşündüren bir kitap... Kuran’ı tetikleyen, bu kadar içten yazmasını sağlayan şeyin kendi deneyimi olduğunun farkındayım ancak hem kişisel görüşmelerden hem de anketlerden biraz daha detay merak ettiğimi itiraf etmeliyim. Yine de Kuran’ın kitap için yaptığı görüşmeler, ulaştığı, özetlediği ve grafikleştirdiği istatistikler o kadar mühim ki, birkaç yıl sonra dönüp tekrar tekrar bakacağımız bilgiler olacaklar. Bugünü, dünü ama en çok yarını anlamak için çok değerli bir araştırma.

ONLAR GÖÇTÜ BURADAN�

TÜRKİYE’NİN YENİ GÖÇ NESLİ
Evrim Kuran
Mundi, 2021
96 sayfa, 19.50 TL.