Futbolumuzun öncülerini yakından tanıyın

Bu toprakların futbol tarihine meraklı olanlar Mehmet Yüce ve eserleri hakkında bilgiye sahiptir elbette. 1999’dan bu yana futbol tarihimiz üzerine çalışan Yüce, hepsi İletişim Yayınları tarafından basılan, üç kitap yayımladı. İlki 1923 öncesi dönemi ele alan ve 2014’te yayımlanan ‘Osmanlı Melekleri’ydi. 2015’te, bu çalışmanın ikinci cildi sayılabilecek, 1923-1952 arasındaki döneme odaklanan ‘İdmancı Ruhlar: Futbol Tarihimizin Klasik Evreleri’ okurla buluştu. 2016’da ise 1952’den 1992’ye dek uzanan dönemin incelendiği ‘Romantik Yürekler: Futbol Tarihimizin Klasik Devreleri’ raflardaki yerini aldı.
Mehmet Yüce’nin, yine İletişim Yayınları’ndan Tanıl Bora’nın editörlüğünde çıkan yeni kitabı ‘Ale’l-ıtlak Baldırı Çıplak’ ise geçenlerde yayımlandı. “Memleketimizde spor tarihi konusunda çıkan kitaplar incelendiğinde özellikle kadim dönemlerin geçiştirildiği veya özet halinde verildiği görülür” diyen Yüce, son kitabında da ‘kadim dönem’ olarak adlandırdığı Osmanlı devletinin son yıllarına odaklanıyor. O yılların tabiriyle ‘futbolist’lerin portreleri kendi anıları, makaleleri ve onlarla yapılan röportajlarla çiziliyor.
Futbolİstlerden bİr seçkİ
Mehmet Yüce’nin Ekim 2015’ten Mart 2017’ye kadar süren çalışmasının ürünü, 50’den fazla futbolist portresini kısa bir tanıtım yazısına sığdırmak mümkün olmadığından naçizane bir seçki yapmak durumunda kalıyorum. Ancak Yüce’nin ‘Girizgâh’ bölümünde “Memleketteki bütün idmancıların nezdinde sayın baylar Harry Edwan Pears ve James Edward La Fontaine’e saygılarımla...” yazdığını da hatırlatmalıyım. Kitaptaki sıralamada Pears ve La Fontaine’in ardından gelen isim ise Osman Efendi. Yüce, ‘İlk futbol oyuncumuz’ alt başlığıyla anlatıyor Osman Efendi’yi: “Futbol oynadığını kanıtlayamamış olsam da bu topraklarda ‘bizimkilerin’ en eskisi Osman Efendi’dir.” Aynı sayfada bir de fotoğraf var. Harry Pears, Osman Efendi ve Hayrullah Efendi, Constantinople Futbol ve Ragbi Takımı kadrosunda... O yıllarda kurulan takımların bu iki spor dalıyla da ilgilendiğini, hatta bu coğrafyada oynanan ilk futbol maçının (1880) ikinci yarısının ragbi kurallarıyla oynandığını Yüce’nin ‘Osmanlı Melekleri’ kitabında okumuştuk. Fakat bu fotoğrafın benim için ayrı bir önemi oluştu: Rasimpaşa Mahallesi’ndeki Hayrullah Efendi Sokak’ta ikamet eden bendenizi bu fotoğrafın bir hayli heyecanlandırdığını da söylemem gerekir. Heyecanın nedeni de yaşadığım sokağa bir ‘idmancı’nın adının verilmiş olma ihtimali tabii ki...
O yılların önemli ‘futbol merkezlerinden’ Kadıköy’den devam edelim... İstanbul’un eski hayatını konu eden yazıları ve romanlarıyla tanınan Sermet Muhtar’ın (Alus) Sinekemani Nuri Bey ile yaptığı söyleşinin tamamına da yer verilmiş kitapta. Nuri Bey, Kadıköy’ün spor hayatını anlatmış: “Kurbağalıdere, çınarın altındaki kahvede barfiks, paralel, trapez halkaları vardı. Arkadaşlar gelirlerdi. (...) Bazen de Kuşdili havuzlu kahvede sabık İstanbul Maarif Müdürü Saffet ve biraderi Kemal Bey, Mütercim Feyzullah Bey topanırlar, jimnastik yaparlardı. (...) Jimnastik keman çalmama mani oluyordu. Nihayet en ehveni ve muvafıkı olarak işi futbola döktük. Bazı günler de akşamları beygir jimnastiği yapardık.”

İLK PROFESYONEL FUTBOLCUMUZ
Mehmet Yüce’nin ‘memleketin ilk yıldız futbolcusu’ olarak tanıttığı Hasan Basri Bey’e de vurgu yapmak gerekir. Yüce şöyle başlıyor Hasan Basri Bey’i anlatmaya: “Futbol mecmuasının 11 Ekim 1910 tarihinde yayınlanan ilk sayısının birinci sayfasının ortasında ilk idmancılarımızdan birinin fotoğrafı var. Fotoğrafın altında şöyle yazıyor: ‘Galatasaray kulübünün enmûcez (örnek gösterilen) müdafii.’ Dalaklı Hüseyin ile beraber ayaktopunu para karşılığı oynayan, bu işten para kazanan belki de ilk profesyonel futbolcumuz...”
Kitap, Hasan Bey’in hatıralarıyla birlikte kendisini yakından tanıyan dostlarının anlattıklarına da yer veriyor.

REKABETİN İLK YILLARI
Mehmet Yüce’nin ‘Ale’l-ıtlak Baldırı Çıplak’ta yer verdiği portreler arasında tabii ki futbolun modern yıllarında adları önemle anılan Ali Sami Yen, Ahmed Fetgeri Bey, Mehmed Nasuhi Esad Bey gibi isimler de yer alıyor. 1900’lerin başında yaşananların okunması, futbolun bu topraklarda gelişmesi için harcanan çabanın anlaşılması açısından bu portrelerin incelenmesi önemli. Zira bu önemli isimlerin çabaları bu kulüpler arasında günümüzdeki husumetlerin saçmalığını da gün yüzüne çıkarıyor.

ALE’L-ITLAK BALDIRI ÇIPLAK �

Hâtırât, Makalât, Mülâkât
Mehmet Yüce
İletişim Yayınları, 2018
480 sayfa, 39.5 TL.