Evrak-ı Murathan

Her yazdığı okunası Murathan Mungan. 40 yıldır hemen her kitabını okuduğum, kitaplarının arası biraz uzasa merak edip sorduğum, pek çok okurunda olduğu gibi bende de ‘tiryakilik’ yaratan bir isim. Türkçenin en öndeki şair ve yazarlarından. Her kuşağın dilini yakalamasıyla da, yaşayan bir edebi miras olarak kuşaktan kuşağa sürüyor etkisi. Yapıtları öyküden romana, şiirden denemeye, konuşmalarına, senaryodan oyuna ve birbirinden ilginç seçkilerine büyük bir toplama ulaştı.

ŞAHANE BİR YAZAR KEŞFEDİYORMUŞUM GİBİ
Murathan Mungan’ı daha da okuyasım var, iyi ki ‘velud’ bir kalem ve sürekli kitap yayımlıyor. Tiryakisiyim ama bu bende bir alışkanlığa yol açmıyor, aksine her yeni kitabı bir sürpriz gibi geliyor bana. İlk kez okuyormuşum ve şahane bir yazar keşfediyormuşum gibi oluyor. Doğrusu Mungan da okurunu hiç yanıltmıyor. Son yıllarda okuduğum en güzel deneme/anlatılardan, bir hamam cininin ağzından yazdığı ‘Hamamname’ (Metis Yayınları, 2020) bir su destanı, klasik bir yapıt. 2019’daki ‘Çağ Geçitleri’ (Metis) kitabı da, yazının ve şiirin onda bir tazelenme yaratarak adeta ‘nefes’e dönüştüğünü gösteriyor. Mungan, şiiri de sürekli yeniliyor.
Şiirlerini, öykülerini, anlatılarını sürdürürken gözağrısı denemeyi de hiç boşlamıyor. Müzikten sinemaya, politikadan toplumsal yaşama, elbette edebiyata, şiire dair yazdığı denemeleri de düzenli olarak yayımlıyor. Deneme de yazan bir okuru olarak doğrusunu isterseniz Türkçe’de en çok Enis Batur, Murathan Mungan, son yıllarda nerdeyse hiç yazmayan Nilüfer Kuyaş, Ömer Erdem, İlhan Durusel, Şeref Bilsel, Ali Ayçil ve gençlerden Onur Çalı’nın denemelerini her zaman merak ve hevesle beklediğimi, okuduğumu söylemeliyim.

DENEMEYE NEFES ALDIRIYOR
Roman, öykü ve şiirin hem ivmesinin yükseldiği, hem çeşitlendiği, zenginleştiği edebiyat iklimimizde deneme yazınındaki kuraklık üzücü. Fakat Murathan Mungan gibi Türkçenin ve edebiyatımızın yetkin adlarının şu nerdeyse ‘pir aşkına’ yazılan ve yazının temeli, hası olması gerekirken ‘üvey’i sayılan denemeye nefes aldırması, iyi yazarların edebiyatı savunmasıdır aynı zamanda.
Mungan’ın denemelerini topladığı ve ‘Evrak Çantası’ gibi göndermesi çok bir başlık koyduğu yeni kitabında özellikle dikkatimi çeken ‘Düş ve İmkan Odağında Gülten Akın Şiiri’ yazısı oldu. Şairlerin de özellikle okumasını dilediğim bu yazıyı Mungan, Bursa Nilüfer Belediyesi ‘2021 Yılın Yazarı Gülten Akın Sempozyumu’nun açılış konuşması olarak sunmuştu. Bir saati aşkın süre okuduğu, anlattığı bu metinden sonra, ben konuşmamı değiştirip Murathan’ın bu sunumu üstüne bir şeyler söylemiştim. Gülten Akın üstüne çok kapsamlı, başka şairleri de katarak genişlettiği ve Akın şiirini çalışanlara, okuyanlara benzersiz bir ‘imkan odağı’ sunan bir yazı bu. Herhalde büyüleyici bir şaire de böyle büyüleyici bir sevgi ve saygı duruşu gerektir, Mungan’ın yaptığı budur.

‘ÇANTANIN GÖZLERİ’NDE BAŞKA NELER VAR?
Şiire dair diğer deneme ‘Sokak Gezen Şiirler’, onun ‘Aile Albümü’ (Metis) şiir seçkisindeki tematik ilgisine küçük bir örnek. Kitabın adının ‘Evrak Çantası’ olması boşuna değil, kediler merak eder de okuyucu etmez mi, ‘Çantanın Gözleri’nde başka yazılar da var. Deneme lezzetini ilk duyuranlardan Refik Halid Karay’ın ‘Mutfak Zevkinin Son Günleri’ (İnkılâp Yayınları) kitabından hareketle yazdığı enfes ‘Mutfaktaki Tarih’ ve ‘Edebiyatımızda Pisboğazlar’dan ‘Şişman Rıza Efendi’ye dair iki yazı da var ki, tadımlık değil doyumluk!
Mungan hem işaret etmeyi hem kaynaklarını göstermeyi seven bir yazar, bu bir yazı ahlakı ama öte yandan da bir kadirbilirlik, ki onu da edebiyatımızın klasiklerinden yapan biraz da bu tutumu. Çok sevdiğim ve bugünlerde okuyacağım iki cilt ‘Kıyamet Emeklisi’ (İletişim Yayınları, 2022) romanının da yazarı, yazı ustası desem belki hoşlanmaz ama ‘saat ustası’ diyeceğim Şule Gürbüz’ü ağırlıyor kısacık ama hatırşinas bir yazıda. Murathan aktivist kimliğini hep korudu ve bunu da yazar kimliğiyle bütünleştirdi, katledilen ‘Ape Musa’yı da, rehin tutulan Osman Kavala’yı da yazmak, unutturmamak elbette bir görev ‘bu yangın yerinde!’
Suzan Avcı, Yeşilçam’ın sarışınlarından, onu ‘Kötülüğün Sarışın Doğası’nda izleyin! Son bölümdeyse sinema ve edebiyattan iki yapıtta eşcinsel hissiyata dair iki yazı var.
Evrak-ı Murathan’da çantanın gözleri daha çoooooook deneme bekliyor Murathan Mungan’dan, ben de, edebiyat da, Türkçe de, hayat da...

Evrak Çantası
Murathan Mungan
Metis Yayınları, 2022
136 sayfa.