Edi’nin bir kurmaca otobiyografi olarak hayatı
Güncelleme Tarihi:
İshak Reyna, ‘Azınlık’ adlı romanında aldığı kötü bir haberle geçmişine dönerek tüm yaşamını elden geçirmeye başlayan yayınevi editörü bir kahramanla tanıştırıyor bizi; Edi’yle. Edi için edebiyatımızın anılacak ‘entelektüel’ kahramanlarından biri diyebiliriz.
Edebiyat dünyamızın namlı emekçilerinden biri olan İshak Reyna, yıllardır sürdürdüğü editörlük mesleğinin yanında kaleme aldığı ve derlediği kitaplarla da nitelikli verimlerine devam ediyor. Farklı türlerle karşımıza çıktı Reyna bugüne kadar. Denemeden çocuk yazınına dek uzanan geniş bir kalem algısı var yazarın.
Denemelerinde zengin dünyasına tanıklık ettik onun. Türk ve dünya edebiyatının metinleri arasında yeni bağlamlar bularak yoluna ilerleyen bir kâşif gibiydi. Okuma deneyimlerine yeni ufuklar açarak farkındalıklar yaratıyordu. Derlemelerinde ise polisiyeden aşka, spordan sanata ilginç ve farklı başlıklar altında dünya edebiyatından öykü örneklerini bir araya getirdi. Şimdi ise yeni romanıyla okurlarının karşısında İshak Reyna: ‘Azınlık’. Reyna, romanında aldığı kötü bir haberle geçmişine dönerek tüm yaşamını elden geçirmeye başlayan bir kahramanla tanıştırıyor bizi; Edi’yle. Edi için edebiyatımızın anılacak ‘entelektüel’ kahramanlarından biri diyebiliriz. Gerek yazarı tarafından roman içinde kendisine yüklenen rolle gerekse Türkiye’nin entelektüel hayatının önemli noktalarından verdiği resimlerle ayrıksı duruşunu daha ilk sayfadan hissettiriyor Edi okura. “Elli bir yaşında, büyük bir yayınevinde çalışan, İstanbullu, Yahudi bir çeviri-edebiyat editörüyüm” diye kendi cümleleriyle tanıtılabilir Edi. Yine ondan devam edelim: “Son yılların gittikçe artan oranda kimlik ayrıştıran ve kapıştıran dünyasında bunun da kimileri için ne anlama gelebileceği konusunda yaşım itibarıyla yeterince tecrübeli, hatta şerbetli sayılırım. Yani, okuyacaklarınız boyunca kimlik sorunlarıyla kafanızı şişireceğimi sanıp dertlenmeyin lütfen...”
Gerçekten de baktığımızda romanın dünyasında Edi’nin kendi hayatının getirdikleri dışında, ‘kimlik’ meselesi üzerinde bir metin inşasına girişilmiyor. Fakat ‘Azınlık’ için genel çerçevede ‘kurmaca bir otobiyografi’ diyebiliriz. ‘Kimliksel’ etkiler de romana bu otobiyografi bağlamında, yani kurmacanın sınırları dahilinde eklemleniyor. ‘Azınlık’ kelimesi de romanın kahramanı Edi’nin dinsel bağlılığından dolayı ele alınıp kullanılmış bir kelime değil sadece İshak Reyna tarafından. Kahramanının roman boyunca okuyacağımız ‘ayrıksı’ denebilecek tavrı onu halihazırda toplumda ‘azınlık’ olarak algılamamıza yetecektir. Öte yandan evet; Yahudi olarak, çoğunluk için yaşamsal bir ihtiyaca dönüşmeyen kültür dünyasında bir çevirmen-editör olarak da...
Bu bağlamda İshak Reyna’nın bu kavramı da zengin çağrışımlarıyla romanın bir başka fikir kahramanı haline getirdiğinin altını çizmek gerek.
Romandaki her şey ise Edi’nin, ülkenin önemli yayınevlerinden birinde çalışırken yapılan rutin sağlık taramaları sonucunda epey de ilerlemiş prostat kanserinin ortaya çıkmasıyla başlıyor. Babası ve amcasını da aynı hastalıktan kaybettiği, o zamanlarda yaşadıkları, genetiğin gerçekten ne kadar baskın bir karakter yarattığı meselelerinden sıyrılır sıyrılmaz da kendini çocukluğuna atıyor Edi ve anlatıyor, anlatıyor...
Romanın altbaşlığı ‘Bir Hal Tercümesi’. Evet, okuduğumuz başta Edi’nin hal tercümesi ve o nedenle anlatıyor. Tüm bir roman taşkın akan bir monologla şekilleniyor; konuşan Edi. Fakat bu hal tercümesi yalnızca Edi’nin değil. Ülkenin de lisanı münasip dahilinde anlatılmış bir hali.
İshak Reyna, zaman zaman ironik, zaman zaman hüzünlü tutumuyla kahramanının içinde bulunduğu dünyayı vurucu sahneler eşliğinde şekillendiriyor ‘Azınlık’ta. Edi ise hemen yukarıda da belirtildiği üzere edebiyatımızın anılacak karakterlerinden biri olmaya aday.
İshak Reyna
Doğan Kitap, 2023
312 sayfa.