Edebiyat bilgisi ve kurguyu birleştiren ustalık

Yıldız Ecevit, ardında önemli, pek çok yeni araştırmalara kaynaklık sağlayacak eser bırakarak ayrıldı bu dünyadan. Okurlar onu ‘Kurmaca Bir Dünyadan’ ve derinlikli bir Oğuz Atay araştırması olan ‘Ben Buradayım...’ adlı kitaplarıyla tanıyacaktır. Tanımaktan da öte daha çok uzun yıllar hatırlayacaktır. Fakat Ecevit’in farklı bir yönünü, romancılığını çok geç keşfettik; ölümünden kısa süre önce okurların karşısına çıkardığı ilk ve tek romanı ‘Kozmik Komedya’yla.
Ecevit, kaleminden çıkan araştırmalarıyla uzun yıllar hatırlanıp yeni bilgi kapılarını aralamak isteyenlere öncülük etmeye devam edecek, ‘Kozmik Komedya’ ise yine bu araştırmacı kimliğinden ayrılmadan ortaya koyduğu bir roman olarak önemini muhafaza edecek. Çünkü elimizdeki metin, Ecevit’in yıllarca sayfalarında gezindiği kitapların arasından yaşamın kendisine nasıl göründüğünü anlatan zengin bir pencere. Romanın sayfalarında tüm bir dünya edebiyatı, kahramanları ve bir araştırmacı olarak Ecevit’in de bu dünyaya bakışı, bu dünyayı alımlayışı çok nitelikli bir çemberin içinden kendini gösteriyor. Dolayısıyla romanı tanımlarken bir kurmaca çerçevesiyle birlikte, Yıldız Ecevit’in hayatı kitaplarla okuyan bireysel perspektifini de ihmal etmemek gerekiyor. Tam da bundan Yıldız Ecevit, romanı için kaleme aldığı önsözde şöyle diyor: “Bu roman, yaşamın büyük bir bölümünü bilgi derleyerek geçiren birinin: Bir edebiyat araştırmacısının ürünü.”

Bunun ne anlama geldiğini ise romanın daha ilk sayfasından itibaren hissetmeye başlıyor okur. Dante’nin meşhur ‘İlahi Komedya’sına ithafen ‘Cennet’, ‘Chennem’ ve ‘Araf’ bölümleriyle şekillenen metin, kahramanı Dantel’in dünya edebiyatından koluna taktığı figürlerle ne geçmişte, ne bugünde ne de gelecekte olan, sadece ve sadece Ecevit’in romanının zamansallığına sığan bir dünyada ilerlemeye başlıyor. Bu dünyada kimi zaman Kafka beliriyor bir kahraman olarak ve korkular sarmalından geçiriyor okuru. Kimi zaman ise Dantel aracılığıyla Schopenhauer’in kendisini sigaya çeken sözlerini dinliyor. Tezer Özlü ile melankolinin ve toplum arasında duyulan yalnızlığın kollarına atıyor kendini. Meseleler o kadar derinleşiyor ki hatta, Stephen Hawking bile devreye giriyor.
Ecevit’in romanına bu yönden yaklaşıp gerçek bilgilerin bir kurgu içinde verildiğini gördükçe yazarın da aslında nasıl ustaca bir bilgi kurgulayışına gittiğini görüyoruz. Evet, elimizdeki metin bir kurgu. Fakat bu kurgu alıntılar, kahramanlar, yazarlar ve gerçek bilgilerin harmanından doğmuş, zihin açan üslup denemesi aynı zamanda.

Ecevit ise bu durumu yine önsözde şöyle açıyor: “Bu kitap, yaşamı; ağaçlar, dağlar, denizler, insan ilişkileri, duyguları, aşkları aracılığıyla değil de metinler dünyasından yola çıkarak, onlardan alıntılar yaparak anlatmayı deniyor.”
Sözün özü, Ecevit’in kelimelerinden de yola çıkarak, hayatı edebiyatla alımlama çabasının verimi olarak okumak mümkün ‘Kozmik Komedya’yı. Ve bu, okurundan da emek isteyen bir verim. Kitaplığı geniş okurların sayfaları arasında dolaşırken müthiş bir haz duyacağı, alıntıların ve göndermelerin arasında dans ederek gezeceği; okurluk yolculuğunun ilk basamaklarını tırmananları ise onlarca yeni kitaba savuracak güçlü bir roman ‘Kozmik Komedya’. Ömrünü edebiyat araştırmasına vermiş Ecevit’in bilgi ve kurguyu buluşturan ustalığının yansıması...

KOZMİK KOMEDYA
Yıldız Ecevit
Everest Yayınları, 2021
576 sayfa, 45 TL.