Düşler tiyatrosu: ‘Hayalet Kumpanya’

Lefkoşa Belediye Tiyatrosu prodüksiyonu ‘Hayalet Kumpanya’yı geçtiğimiz mart ayında yedincisi düzenlenen Nilüfer Tiyatro Festivali kapsamında izleme fırsatı bulduk. Oyun, unutulmaz yazar Anton Çehov’un kısa komedyalarının derlemesinden oluşuyor. Çehov’un kısa ve uzun oyunları çok kez kolaj yapılmış, çok kez de sahnelenmiştir. Ancak bu kez seyirciyi farklı bir kurgu bekliyor. Bu, bedenleri ölmüş ama düşleri yaşayan hayaletlerin oynadığı bir oyun... Onlar sanatın, tiyatronun ruhu yaşatacağına inanıyorlar. Bu sayede hayaletlerin kumpanyasındaki kabare, eğlence hiç bitmiyor. Üstelik dramaturg Aliye Ummanel’in yaptığı bu kurgu, yazarın oyunlarının ve iletisinin önüne geçmiyor. Hatta bu özgün, yaratıcı kurgu Çehov’un kısa komedyalarına ahenk ve renk katıyor.

Oyunun dekoru basamaklı bir platform. Bütün devinimler, performanslar bu platformda sergileniyor. Üstelik bu dekor, hayaletlerin girip çıktığı sürprizli bir tasarım. Kalabalık bir oyuncu ve müzisyen ekibi dekoru hayli işlevsel ve ekonomik bir biçimde kullanıyor. Oyundaki yapay sis kullanımının yoğunluğu ise hayaletlerin dünyasına ayrı bir hava katıyor. Hayaletlerin dünyasındaki oyunculuk performansları, şarkılar, makyaj ve kostümler grotesk bir biçimde sergileniyor. Bu sergileme oyunun eğlencesine, komiğine katkıda bulunuyor. Oluşturulan kurgudan dolayı hiçbir abartı jest ve mimiğin sınırları sorgulanmıyor. Böylelikle oyuncuların her hareketi kendini kabul ettiriyor ve eğlendiriyor. Özellikle ‘Bir Evlenme Teklifi’ bölümünde Osman Ateş’in, ‘Ayı’ adlı bölümde ise Hatice Tezcan’ın performansı oldukça etkileyiciydi.

Oyunun sürprizli dekorundan çıkan ufak objeler ise oyunsuluğu arttıran önemli bir unsur olarak göze çarpıyor. ‘Sayfiyede Yaz’ bölümünde çıkan ufak, turuncu kutular hikâyenin tümünde çeşitli biçimlerde kullanılmış. Yine aynı bölümde Tolkaçof karakterinin anlattığı hikâyeler diğer oyuncular tarafından eğlenceli bir biçimde canlandırılmış. Klasikleşmiş bir monologu olan Tolkaçof’un hikâyesini böyle renkli, özgün bir biçimde yorumlanmış görünce tiyatrodaki imgelemenin sınırsızlığına tekrar tanık oluyoruz. Keza yine ‘Ayı’daki portreler, yalnızca Bayan Popov’un soylu bir aileden geldiğini göstermekle kalmıyor, aynı zamanda oyuncular tarafından canlandırılmakta olan bu portreler oyunun gidişatına göre tepki veriyor. Bu gibi buluşlar oyuna işlevsellik katmakla birlikte, oyunun komiğini de zenginleştiriyor.

‘Hayalet Kumpanya’ her ne kadar hayli eğlenceli bir oyun olsa da 1 saat kırk dakikalık süresinden, ara vermemesinden ve final sahnesinin uzamasından dolayı son bölümden sonra ivme kaybediyor. Ayrıca son bölüm olan ‘Düğün’, oyunun bütünüyle diğer bölümler kadar uyum sağlamıyor. Bunda elbette geçiş şarkılarının da etkisi var. Her şarkı eğlendirmenin yanı sıra gelecek olan oyunun hikâyesini daha açıklayıcı ve yalınlaştırıcı bir işlev görüyor. ‘Düğün’de ise hem sahne trafiği açısından hem hikâyenin aktarımı açısından bir kargaşa ve diğer bölümlerden bir ayrıksılık seziliyor. Fakat yine de bunlar, işin tamamına bakıldığında, deyim yerindeyse devede kulak kalan detaylar. Yiğit Sertdemir’in dinamik bir rejiyle, dramaturg Aliye Ummanel’in özgün bir kurguyla sunduğu bu oyun izlenmeye değer.

Bu yazı, 7. Nilüfer Tiyatro Festivali kapsamında, 10-17 Mart 2019 tarihlerinde Prof. Dr. Tülin Sağlam ve gazeteci Bahar Çuhadar’ın moderatörlüğünde düzenlenen ‘Genç Eleştirmenler’ atölyesi kapsamında yazılmıştır. Bir hafta süren atölyeye 9 Eylül, İstanbul, Kocaeli, Ankara-DTCF, Atatürk, Uludağ üniversitelerinin oyun yazarlığı ve/veya dramaturji bölümlerinden toplam altı öğrenci katılmış, atölye kapsamında sekiz oyun izlenmiş ve değerlendirilmiştir. Atölyenin sonunda öğrenciler tarafından kaleme alınan eleştiri yazılarını, kültür sanat ve tiyatro portalları Hürriyet Kitap Sanat ve Tiyatro…Tiyatro…Dergisi’nden takip edebilirsiniz. Murat Öz, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sahne Sanatları Bölümü, Dramatik Yazarlık ve Dramaturji Bölümü öğrencisidir.

HAYALET KUMPANYA
Lefkoşa Belediye Tiyatrosu
Yazan: Anton Çehov
Çeviren: Yılmaz Gruda
Kurgulayan/yöneten: Yiğit Sertdemir
Dramaturji/şarkı Sözleri: Aliye Ummanel
Müzik/koreografi: Osman Ateş
Dekor/Kostüm Tasarım: Özlem Deniz Yetkili
Işık tasarım: Fırat Eseri
Oyuncular: Deniz Çakır, Barış Refikoğlu, Aytunç Şabanlı, Osman Ateş, Özgür Oktay, Döndü Özata, Hatice Tezcan, İzel Seylani, Asu Demircioğlu, Cem Aykut, Melihat Melis Beşe, Melek Erdil, Umut Ersoy, Havva Güleş
Orkestra: Hüseyin Kırmızı, Ali Suyolcu, Behiç Anibal