Delirmesem çizemezdim

Dünyanın en çok tanınan tablolarından birindeki küçük ve zor seçilebilen yazıyla yazılan bir cümle, sanat dünyasında birçok varsayımın üretilmesini beraberinde getirmişti. Resmin sol üst köşesine kurşun kalemle “Sadece bir deli tarafından çizilebilir” yazılı olduğu ortaya çıktı.

Norveç Ulusal Müzesi’nin yaptığı testler, yazıyı yazanın Edvard Munch’un kendisi olduğunu belirledi. İlk olarak 1893’te, o dönem Kristiania adıyla bilinen Munch’un memleketi Oslo’da sergilenen eser, kaygının evrensel bir ifadesi haline gelmişti. Resmin etkileri 90’ların Hollywood korku filmi serisi ‘Çığlık’tan (Scream) günümüz emojilerine kadar görülüyor. Sanat eleştirmenleri uzun süredir yazıyı öfkeli birilerinin mi, yoksa hayatı boyunca psikiyatrik sorunlar yaşayan Munch’un kendisinin mi yazdığını sorguluyordu. Müze, Munch’un kendi günlükleri ve mektuplarındaki el yazısıyla, resimdeki yazıyı yeni bir teknoloji kullanarak karşılaştırdı ve yazının ressamın kendisine ait olduğu sonucuna vardı.

OSLO’DA SERGİLENECEK

Eser Oslo’da gelecek yıl açılacak yeni bir müzede sergilenmek üzere elden geçirildi. Müzenin küratörü Mai Britt Guleng, “Yazının Munch’un kendisine ait olduğuna şüphe yok. Hem el yazısının kendisi hem de Munch’un resmi Norveç’te gösterdiği 1895’te yaşananlar hep aynı sonuca işaret ediyor” dedi.

1994’te Çığlık tablosu Norveç’teki bir müzeden çalınmış ve İngiliz dedektiflerin gizli operasyonuyla yeniden bulunmuştu. Eser ilk görüldüğünde yoğun eleştiriler almış ve Munch’un akıl sağlığı konusunda tartışmalara yol açmıştı. Günlüklerine göre Munch bu tartışmalardan çok üzülmüştü ve yazıyı bu tepkilerin ardından yazdığına inanılıyor.

Munch, “Kendimi bildim bileli derin bir anksiyete yaşadım ve bunu sanatımda ifade etmeye çalıştım. Bu anksiyete ve hastalık olmadan dümensiz bir gemi gibi olurdum” diye yazmıştı.