Dedektif Rebus emekli oluyor ama dönecek!

‘Çıkış Müziği’ kendinden 20 yıl önce yayımlanan serinin birinci kitabı ‘Düğümler ve Haçlar’ın ilk cümlesiyle açılıyor: “Kız bir çığlık attı, sadece bir kere.” Bu bir veda kitabı gibi görünüyor. Ian Rankin’in yaklaşık 7 bin 500 sayfa sonra aynı cümlelerle romanına başlayıp son macerayı okuruna bırakıp gitme peşinde olduğu aşikâr. Romanlarında polislik dışında koca, baba ve hatta insan olmakta bile başarısız Rebus, polislik dışında bir şeye katlanamıyor yine. Ama pişmanlığı yüzünden gitmeyi okuyucudan daha fazla istiyor. Baştan söyleyelim; Ian Rankin seriyi 2007’de yayımladığı ‘Çıkış Müziği’ ile bitiremiyor. Rebus gibi o da gitmek istese de polisiye tutkunları araya giriyor. Polisiye edebiyat tarihinde görülmeyen bir şey değildir aslında bu durum. Yazar Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes’u ilk macerasında öldürmüş, daha sonra okuyucular çok sevdiği için geri döndürmüştü.
Ian Rankin’in en önemli özelliklerinden biri Rebus cinayet soruşturması yürütürken, İskoçya’nın siyasi ve sosyal durumunu arka planda vermesidir. Edinburgh’daki bütçeyi şişiren parlamento binası inşaatının İskoçya’ya olan zararından 2005’te aynı şehirdeki G8 Zirvesi’ne halkın tepkisine kadar ülkeyi etkileyen her önemli sosyal vakayı kitaplarında verir. Fleshmarket Geçidi’nde yasadışı göçmenlerin ülkedeki içler acısı durumları söz konusuydu mesela. Yazar ‘Çıkış Müziği’nde ise Rebus’un İskoçya’da siyasi mülteci olarak bulunan Rus şair Alexander Litvinenko’nun cinayetini çözmeye çalışacağı 10 güne odaklanıyor. Avrupa’da futbol takımları alan milyarder oligarkların yatırım olanaklarını araştırmak için Edinburgh’a da geldiği zamanlarda geçiyor. Edinburgh’un paha biçilmez topraklarını almak istiyor gibi görünüyorlar.
Zorunlu emeklilik yaşına ulaşan dedektif Rebus’un karakoldan ayrılmasına sadece 10 gün var. Rebus ve Çavuş Siobhan Clarke ile çözülememiş eski davaların üzerinde çalıştıkları sırada, ikili şefleri tarafından bir Rus şairin katledildiği King’s Stables Yolu’na gönderiliyor. Şairin üzerindeki değerli şeyler alındığı için gasp edildiğini düşünüyor. Ama Rebus şüphe ediyor. Kan izleri yakındaki bir otoparka uzanıyor. Rebus ve Clarke şairin son saatlerinin izini sürüyor. İkili, şairin bir Rus işadamı Rebus’un en eski düşmanı, Edinburgh’un tüm gecekondu mahallelerini kontrol eden uyuşturucu satıcısı Koca Ger Cafferty, Caledonian Otel’in barında birlikte olduklarını ortaya çıkarıyor. İskoç milliyetçilerinin bağımsızlık için oy toplamaya çalışan siyasileri Ruslara arsa satışları yapmaya çalışırken meydana gelen cinayet her şeyi batıracak mı? Rebus Rusların ve mafyanın planlarını ortaya çıkarabilecek mi? İlişkiler gerilmeye başladığında amirlerinin karşısında sınırları aşan Rebus ne yapacak? Rebus, öldürülen şair, Cafferty, İskoç milliyetçi politikacılar, oligarklar, korkutucu bir bankacı ve kapüşonlu bir fahişe arasında bağlantı kurabilecek mi?
Rankin’in dünya polisiye edebiyatındaki yerini kimse hafife alamıyor. Rebus’un 17 kitapta 20 yılı kapsayan dedektiflik macerası, Rankin’in ilk kitapta bile yetkin olmayı başardığı kalemiyle her geçen sayfa gelişim sağladı. Rankin yıllar içinde değişen bir Edinburgh’u turistlik bir katalog şekline sokup okuyucusuna aktardı. Aslında Rebus’la birlikte bir şehir de karakterini buldu. Öte yandan Rebus’u hayatta tutan şey müziktir. Rock müzik. Hayatının arka planını oluşturan bazen de ön planda yer alan şey. Yabancılaşmasının, kaybettiği aşklarının, dağılan evliliğinin, uzaklaşan kızının, ölen arkadaşlarının, sonuçsuz vakaların hayaletlerinin öyküsünü bu müzik ele geçirir. Bu hayaletler geceleri, bir elinde bir bardak malt viski, diğerinde bir sigara ve ses sisteminden akan geniş CD koleksiyonundaki müzikle en sevdiği sandalyesinde otururken peşini hiçbir zaman bırakmadı. Bu kitabın başlığı da müzik olmak zorundadır sanki. Müzik kulaklarından akarken ruhuna, hayaletlerle bir gece daha son bulur. Yarının gecesi de aynı geçecektir. Rebus yanıltmaz.

ÇIKIŞ MÜZİĞİ�

Ian Rankin
Çeviren: Dilek Şendil
Alfa Yayınları
568 sayfa.