Cumhuriyet dönemi edebiyatçı mektupları

Cumhuriyet dönemi edebiyatının ilk yıllarında yazar mektuplarını içeren müstakil bir çalışma yok gibidir. Ama pek çok biyografi çalışması içinde edebiyatçıların mektuplaşmaları anlatılmış, onlardan yararlanılmış, biyografisi yazılan edebiyatçının mektuplarından örnekler verilmiştir. Ali Canib Yöntem’in hazırladığı ‘Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri’ (İstanbul, 1947) isimli çalışmada Ömer Seyfettin’in mektupları vardır. Yine Fevziye Abdullah Tansel, Ziya Gökalp’in mektuplarını Türk Tarih Kurumu yayınları arasında neşretmiştir. Ülkü Dergisi’nin eki olarak çıkarılan Falih Rıfkı Atay’ın ‘Londra Konferansı Mektupları’ mektup konulu müstakil kitaplardandır. Cahit Sıtkı Tarancı’nın ‘Ziya’ya Mektuplar’ı (İstanbul, 1957, Varlık Yay.) bu konunun şahikalarındandır.
Edebiyatçı mektuplarının örneklerini içinde barındıran pek çok çalışma 1940’lı, 1950’li yıllarda yapılmıştır. Yazı hayatımızda mektup hakkında basılmış önemli kaynaklar iki derginin kapsamlı olarak hazırladıkları özel sayılardır.

Birincisi 1964 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, Bedrettin Tuncel önderliğinde yayımlanan Tercüme Dergisi Mektup Özel Sayısı’dır (Sayı: 77-80, Ankara, 1964). İkincisi ise Türk Dil Kurumu tarafından, Ömer Asım Aksoy yönetiminde çıkan Türk Dili Mektup Özel Sayısı’dır (Sayı: 274, Ankara, 1974). Her iki kaynakta Batı ve Doğu edebiyatındaki mektup türünün en özgün örnekleri yer almakta, pek çok yazar mektubunun çevirileri yetkin kalemlerden açıklamalarla sunulmaktadır.
Son yıllarda ise yazar ve edebiyatçı mektuplarının yayımlanması büyük bir önem kazanmıştır. Pek çok edebiyatçının arşivsel nitelikte mektubu, notu, kartpostalı, pusulası herhangi bir müdahale olmadan, olduğu gibi yayımlanıyor. Bedrettin Tuncel’in Türk Dili Mektup Sayısı’nda “Yeni kuşakların, bu arada Orhan Veli’nin, Eyüboğlu’nun mektupları toplanırsa, şaşırtıcı güzellikte değerler kazanırız. Ataç’ın bu alanda da dilimizi sevdiren, duygumuzu, düşüncemizi kamçılayan mektupları başköşede yer alır elbet” şeklindeki dileği gerçek olmuştur. Orhan Veli, Bedri Rahmi, Nâzım Hikmet, Melih Cevdet, Kemal Tahir, Hasan Âli, Ahmed Hamdi gibi edebiyatçıların mektupları bir bir yayımlanmakta hem de son zamanlarda artan bir hızla.
Son yıllarda ise Nisan 2015’te Kibele Sanat Galerisi’nde açılan bir sergi ve onunla birlikte yayımlanan ‘Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Çağdaşlarından Mektuplar, Biz Mektup Yazardık!’ sergisi ve kitabı mektup kitapları konusunda bir zirve niteliğindedir. Ruken Kızıler tarafından hazırlanan bu başvuru niteliğindeki eser hem ressam hem şair olan Bedri Rahmi ve çevresinin sanatsal bir şölen nitelikli mektuplarını göz önüne sermektedir.
(Bilgiler için sahaf dostum Emin Nedret İçli’ye şükranlarımla.)