Çocuklar için evrim teorisi

Charles Darwin 1859 yılında ‘Türlerin Kökeni’ni yayımladığında kitap bilim dünyasına bomba gibi düştü, tüm zamanların en çok tartışma yaratan kitabı olma özelliğini hiç kaybetmedi. Darwin onlarca yıllık emeğin ve muhteşem gözlem gücünün ürünü olan kitabıyla canlılığın gelişimini, bütün canlıların nasıl birbiriyle bağlantılı olduğunu, yeni türlerin kökenini, bazı türlerin yok olma sebeplerini ve canlı çeşitliliğinin nedenlerini açıklıyordu.
Evrim teorisi bilim dünyasına yaptığı paha biçilmez katkıların yanı sıra insanlığın hayata, doğaya ve insana bakışını, insanın biricikliğine dair yerleşik düşünceleri temelinden sarstığı için de değerli. Bir başka deyişle evrimsel bakış başka canlılarla ve doğayla ilişkimizi kavramamıza ve daha anlamlı bir yaşamın kapısını aralamamıza yardım eder.
Çocukların evrim konusuna en azından aşina olmaları hem bu nedenle hem de gözlemin ve merakın gücünü anlamaları açısından çok önemli. Elbette çocukların teorik soyutlamayı kavramaları ve tüm mekanizmalarıyla anlamaları mümkün değil. Ancak doğru anlatılmış bir kitapla canlılardaki değişimleri, gelişimi, canlılar arasındaki bağlantıyı, sebep sonuç ilişkilerini ve doğanın bir parçası olduğumuzu sezeceklerine şüphe yok. Moleküler biyoloji eğitiminin ardından kariyerine illüstratör olarak devam eden Sabina Radeva’nın yeniden yorumladığı ‘Türlerin Kökeni’ de bu kitaplardan biri. Radeva, Darwin’in çalışmalarını çocuklara has bir kavrayışın süzgecinden geçirmekle kalmıyor, muhteşem çizimlerle süsleyerek bilimle sanatı buluşturuyor.
Kitap Darwin’in, evrimin temel mekanizmalarına ait cümleleri ışığında ilerliyor. Tür kavramı anlatılırken güvercinler, çiftlik hayvanları ve bahçe bitkileri gibi örneklerle ‘çeşitlenme’ açıklanıyor. Daha sonra yaban hayatından örneklerle adım adım, kavranması kolay biçimde teorinin ana mekanizması olan doğal seçilime doğru gidiyor. ‘Yaşam Ağacı’ çizimine ulaştığımızda türlerin nasıl tek bir atadan yola çıkarak bugünkü çeşitliliğine ulaştığı konusundaki fikirler kafamızda şekillenmiş oluyor. Bu temel üzerinden kurama ilişkin sorulara verilen cevapları, canlı davranışlarını, fosiller konusunu ve evrimleştikçe karmaşıklaşan vücut parçalarını kavramak da kolaylaşıyor.
Radeva teorinin DNA, genler, kalıtım, mutasyon, epigenetik gibi çağdaş bilimsel bilgilerle bağlantısını ‘Ekler’ bölümünde anlatıyor. Ayrıca bir sözlük ve okuma önerilerine de yer veriyor. Gelelim, evrim bahsi her geçtiğinde ortaya atılan “Maymundan mı geldik?” sorusuna. Evrimin bu en çok muhatap olduğu sorunun cevabı ironik biçimde kitabın ‘Yanlış Bilinenler’ bölümünde.

TÜRLERİN KÖKENİ�

Charles Darwin
Yeniden anlatan ve resimleyen: Sabina Radeva
Çeviren: Şiirsel Taş
Domingo Yayınları, 2020
64 sayfa, 35 TL.�