Çalışarak yaşayan Vehbi Koç

Türkiye tarihini yalnızca politikacılar yazmadı. İş dünyasının ileri gelenleri, bu tarihin oluşumuna en az onlar kadar katkıda bulundu. Vehbi Koç, bu isimlerin başında geliyordu.

Türkiye Cumhuriyeti henüz kurulmamış ve Osmanlı İmparatorluğu son demlerini yaşarken ileride Türkiye’nin başkenti olacak Ankara’da doğan Vehbi Koç (1901-1996), ilkgençlik yıllarını Birinci Dünya Savaşı ortasında, gençlik dönemini Kurtuluş Savaşı ve ardından Türkiye’nin atılım zamanında Büyük Buhran’ın sert rüzgârına maruz kalarak, olgunluğunu ise İkinci Dünya Savaşı ve ertesindeki dönüşüm sancıları içinde geçiriyor.

Ankaralı olması, genç Cumhuriyet’in coşkusunu yaşamasını sağlarken İbadullah Vakfı’nın yöneticisi babası ve dedesi de ileride atılacağı iş dünyası için Vehbi Koç’un önünde önemli birer örnek olarak duruyor bu yıllarda.

Çok genç yaşta girdiği çalışma hayatı, taze bir ülkenin dinamizmi ve kalkınma çabasıyla birleşirken Vehbi Koç, Türkiye’nin bütün illerini geziyor. O tarihten itibaren ülkeyi geniş bir aile olarak görmeye başlayıp ‘aile şirketi’ kavramıyla kurumsallığı bütünleştiriyor. Erkenden kazandığı tecrübeye öngörülerini de ekleyip kısa sürede Koç soyadını bir markaya dönüştüren Vehbi Koç’un esnaflıktan ülke sınırlarını aşan bir şirketin (şirketler grubunun) kuruculuğuna uzanan hikâyesi de Türkiye tarihiyle birlikte yazılıyor.

DOĞRULAR VE PRENSİPLER
Gürel Tüzün’ün yayına hazırladığı ‘Vehbi Koç Anlatıyor’, hem Türkiye’nin hem de Koç ailesinin tarihi aslında: Birbiriyle kesişen bu iki geçmişte, Osmanlı’nın yıkılışı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, Türkiye’de sanayinin atılım yapmasını sağlayan Vehbi Koç öncülüğündeki bir aile yer alıyor.
Okulu bırakıp çalışmaya başlayan ve daha sonra, hem kurduğu vakıfla hem de eğitim kurumlarıyla genç nesillerin yetişmesine önayak olan Vehbi Koç, aynı zamanda gelişen sanayinin lokomotifi olan kurumsal bir hava yaratılmasını sağladı. İnşaat, otomotiv, bankacılık, enerji, demir-çelik, elektrik, gıda vb. pek çok alanda faaliyet gösteren şirketlerin kurulmasında emeği olan Vehbi Koç, bir yandan da Türkiye’deki politik ve ekonomik çalkantıların tanığıydı. Kitapta bu döneme dair önemli ayrıntılar yer alırken devalüasyonlar, krizler, siyasi anlaşmazlıklar, sokaktaki gergin hava, terör, koalisyonlar, kilitlenen parlamento, darbeler ve 1980 sonrası bambaşka bir hal alan Türkiye’ye iş dünyası penceresinden bakan bir Vehbi Koç var karşımızda.

Bütün bu dönemlerde öğrendiği, daha doğrusu deneyimlediği şeylerden birini aktarıyor: “Bir işadamı, siyasal ilişkilerinden dolayı günün birinde önemli sıkıntılara uğrayabilir. Ben bunu yaşayarak öğrendim. (...) İş hayatımda, hükümetlerle ve politikacılarla olan münasebetlerimden ve ahbaplıklarımdan istifade etmeyi asla düşünmedim.”

Zamanı kullanmaya ve dolu dolu geçirmeye büyük önem veren Vehbi Koç, şirketlerini bu prensip üzerine inşa ettiğini, vakit israfından hoşlanmadığını anlatıyor.

Vehbi Koç, tam 95 yıl yaşadı. Neredeyse bir asırlık ömrünün büyük bir bölümünü çalışarak geçirirken uzun hayatın sırrının da bu olduğunu söyledi. Daha önemlisi, düzenli bir yaşam sürmenin ve bunu mümkün olduğunca bozmamanın...
Gerek iş hayatında gerek günlük yaşamında Vehbi Koç’un başarısının püf noktaları bunlar. Dolayısıyla ‘Vehbi Koç Anlatıyor’, yalnızca iş yaşamındaki başarısıyla sivrilen kült bir ismi değil, kendi doğruları ve prensipleri bulunan, bunları Türkiye tarihini yazarken de o tarihi okurken de koruyan önemli bir karakteri tüm yönleriyle ortaya koyuyor.

VEHBİ KOÇ ANLATIYOR
Yayına Hazırlayan: Gürel Tüzün
Yapı Kredi Yayınları, 2018
396 sayfa, 35 TL.