Buzulların çığlığı

Küresel ısınma ve buzulların erimesi, çağdaş sanata en çok konu olan ve hepimizi alakadar eden sorunlardan. Kısa süre önce sona eren ‘Yedinci Kıta’ başlıklı 16. İstanbul Bienali de insanın dünyayı nasıl dönüştürdüğüne odaklanıyordu. Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de sanat kurumları ve sanatçılar projelerinde ivedi çözüm bekleyen bu meseleyi masaya yatırmaya devam ediyor.
Dirimart Dolapdere’de görülebilecek ‘Işık IV’ (Light IV) adlı sergi ise bu güncel akıma ayak uyduran projelerden değil. İsviçreli sanatçı, fotoğrafçı ve çevre savunucusu Michel Comte’un küresel ısınmaya dikkat çekmeye çalıştığı işleri ve dağcılık tutkusu çok daha eskilere dayanıyor. Genç yaşlarından beri dağcılık ve tırmanışla uğraşan Comte’un Himalayalar’daki K2 Zirvesi’ne tırmanma girişimi bile olmuş. Profesyonel sanat restorasyonu eğitimi alan Comte, 12 yıl önce ticari işlerine son vermiş ve şimdiye kadarki en pahalı projesine evrilen özel tutkusuna yoğunlaşmış durumda: Kimi zaman tırmanarak kimi zaman da bulutların arasından süzülerek vardığı zirvelerde varoluş mücadelesi veren buzulların güncel durumunu fotoğraflıyor. ‘Light I’ (MAXXI Müzesi, Roma), ‘Black Light, White Light (Light II)’ (Milano Trienali, Milano) ve ‘Light III’ (Galerie Urs Meile, Pekin) sergilerinin ardından ‘Light IV’ adlı son sergisinde de vakanüvis rolünü üstlenen Comte, buzullar üzerinden küresel ısınmanın günlüğünü tutuyor.
Michel Comte’un fotoğrafları daha önce İstanbullu sanatseverlerle buluşmuştu. Dirimart Dolapdere’deki ‘Işık IV’, sanatçının Türkiye’deki ilk kişisel sergisi.

Sergi mekânının sağ duvarında yer alan ‘Glacier Terminus’, yalnızca 20 metre uzunluğunda olmasıyla değil, içeriğiyle de dikkat çekici. Comte’un 60’ı aşkın siyah mürekkep ve tuz tozu karışımıyla boyadığı, üç metre yükseklikteki bu anıtsal nitelikli iş, mekâna adeta hükmediyor. Eser, Comte’un sık sık ziyaret ettiği Spitsbergen’deki gerçek bir buzulu temsil ediyor. Yüzeyindeki belli belirsiz beyaz ve mavi kullanımı, buzulun yakın plan görünümünü izleyiciye başarılı bir biçimde aktarıyor. Eserin fonunu oluşturan siyahlı paslı tonlar ise insanın karbon ayakiziyle doğayı kirletmesi sonucu buzulun yaz aylarında aldığı grimsi, siyaha çalan rengi ortaya koyuyor.
Galerinin ortasına yığılmış siyah renkteki ahşap totem levhalarından oluşan ‘Black Erosion’ adlı eser, buzul erozyonları sonucu devrilen ve devrildiği yerde çürüyüp kaynaşan ağaç karkaslarına dayanıyor. Sergide yer alan 13 resimlik serisinde şeffaf kâğıt üzerine Japon mürekkebi kullanan Comte, bu siyah-beyaz resimlerde bir buzulun duvarlarını çağrıştırıyor; buzulun büyük parçalarının büyük bir çatırtı kopararak kırılıp suya gömülmesinin öncülü olan o tehlikeli anda oluşan çatlakları gözler önüne seriyor. Kırmızı-beyaz pigmentler kullanarak ortaya koyduğu işleri ise zehirli asit yağmurlarına gönderme yapıyor; kimyasal kirlenme sonucu kırmızımsı bir renk alan sulara işaret ediyor.

Üzerinde yaşadığımız gezegeni sürüklediğimiz makûs talihi gözler önüne seren sergi, işlediği konunun aksine, gezerken içinizi ferahlatıyor, gözlerinizi dinlendiriyor. Sergiye yukarıda anlattığım üç renk hâkim: Siyah, beyaz ve kırmızı. Comte bu renkleri elde ederken sadece doğal malzemeleri kullanmış. Doğal malzemenin eseri olamayacak kadar canlı bir kırmızı, tok bir siyah ve dingin bir beyaz... Tevekkeli değil; bu tonları elde etmek kolay olmamış; Comte istediği renkleri elde etmek için müthiş emek göstermiş ve tuval, metal ve ahşabın üzerine boyayı sayısız kere vurmuş.
Serinin yeni ayağı da yolda. Eylül 2020’de hayata geçmesi planlanan ‘Light V’ adlı projesi için Michel Comte, Spitsbergen’deki buzullardan biri üzerine ışık projeksiyonu yansıtacak. Projenin detayları henüz belli değil ama karşımıza yine son derece lirik görüntüler çıkacağına eminim.
Michel Comte’un ‘Light IV’ başlıklı sergisi, 22 Aralık’a kadar Dirimart Dolapdere’de.