Büyülü bir geçmiÅŸin izinde

Latin Amerika edebiyatının önde gelen isimlerinden Laura Esquivel’in 1989’da yayımlanmaya başlayan ‘Acı Çikolata’ serisi, yazarın tüm dünyada tanınmasını sağlamakla birlikte ülkesi Meksika’nın kültürünün de sınırları ötesine taşınmasında önemli roller üstlendi. Esquivel, Latin Amerika topraklarından doğan ‘büyülü gerçekçilik’ akımının bugün yaşayan en önemli temsilcilerinden biri olarak görülüyor hâlâ. ‘Acı Çikolata’ serisi de bu bağlamda akımın önemli verimlerinden biri olarak dikkat çekiyor. Üstelik Esquivel’in de ilk romanıdır bu. Yazar, daha ilk romanıyla kalemini dünyaya tanıtıp ardından da bu serinin devamını getirdi.
‘Acı Çikolata’da Meksika Devrimi sırasında De la Garza ailesinin en küçük kızı Tita’nın mis kokular yükselen mutfağına konuk olmuştu okurlar. Tita’nın elinden çıkan geleneksel Meksika yemeklerinin sırrı onun kendi duygularında saklıdır çünkü herkes bilir ki yemeklerinin tadı ve etkisi, mutfaktakinin ruh haline göre değişir. Esquivel’in ülkesinin değerlerini, törelerini ve tarihini büyülü bir anlatımla ele aldığı ‘Acı Çikolata’, geleneğe başkaldıran evrensel kadın kimliğine de özgün bir yorum getirmişti. Meksika’yı, acı tarihini ve bir ailenin yaşadığı olaylar etrafında biçimlenişini önce bir mutfağa, sonra romanın sayfalarına sığdırmayı başarmıştı yazar bu romanında. Yazarın kişisel tarihiyle de yakından ilgiliydi ayrıca çünkü tıpkı kahramanı Tita gibi Esquivel de gündelik hayatı mutfak üzerinden okumayı bilen bir yazar.
Yazının başında da kaleme getirildiği gibi ‘Acı Çikolata’ çok geçmeden bir seriye, devam romanlarıyla ilerleyen bir yapıya kavuştu. Bu bağlamda yayımlanan ikinci roman da ‘Acı Çikolata 2/Tita’nın Günlüğü’ idi. ‘Tita’nın Günlüğü’nde yazar, okurların ilk romandan okuyup çok sevdiği Tita’nın ailesinin yaşantısını bu kez tamamen onun gözlerinden aktararak vermişti. Tita’nın sadece gündelik yaşantısı ya da yemek tariflerini değil, ailesinin ve kendisinin en mahrem sırlarını da okurlarına açmıştı yazar. Oraya da sevilen kahramanın dünyasına doğru sıcak bir anlatı çıkmıştı. Fakat ‘Acı Çikolata’nın yolculuğu burada da bitmedi. Yakın zaman önce çıkıp gelen ‘Acı Çikolata 3/Kara Geçmişim’, ‘Acı Çikolata’ hayranlarını yeniden heyecanlandırmaya yetti. Çünkü bu sadece bir romana çağrı değil, Esquivel’in büyülü dili ve dünyasına da bir çağrı anlamını taşıyor ki, roman da bunun hakkını veriyor.
‘Kara Geçmişim’de, De la Garza ailesinin sınırları içinde gezinmeye devam ediyoruz. Fakat bu kez kuşaklar değişmiş, evvelden Tita’nın üstlendiği rolleri başka kahramanlar almıştır. Tita’yı özleyenler için kötü haber değil bu ama… Tita bu kez yazdıklarıyla romanın kahramanıdır. Yine tüm bir roman Tita sayesinde şekillenmekle birlikte, kendisi artık uzaklardadır. ‘Kara Geçmişim’in ruhu bu kez Tita’nın kalemiyle şekillenmiş.
Şöyle ki, romanı onun gözlerinden, dünyasından izleyeceğimiz bebeği doğduktan sonra evliliği ansızın yerle bir olan María teselliyi anneannesi Lucía’nın kendisine teslim ettiği günlükte aramaya başlar. Romanın dünyasında her şey de işte bu günlükle birlikte fitilini alır. Bu günlük, büyük teyzesi Tita’nın günlüğüdür. ‘Acı Çikolata’ ve ‘Tita’nın Günlüğü’nden kendine geniş bir sevgi yumağı oluşturan Tita’nın yazdıklarını okudukça María hem ailesinin en akla gelmeyecek sırlarını öğrenir hem de geçmiş nesillerden kadınlarla bağ kurduğunu hissederek adeta yeniden doğar. Bu anlamda bir yeniden doğuş hikâyesi denebilir ‘Kara Geçmişim’ için. Nesillerle bağ kurarak, geçmişini hatırlayarak, nereden geldiğini öğrenerek inşa edilen bir yeni yaşam bu romanın kahramanı María adına. Öte yandan Esquivel’in seri boyunca önemle üzerinde durduğu izleklerle inşa edilmiş bir yol ayrımı.
Bu anlamda kadın meselesi ve özgürlük fikri yine önde. Fakat bu yine usta yazarın büyülü dünyasının kendine has motifleriyle veriliyor. Peki, ‘Kara Geçmişim’ bir devam kitabı mı? Farklı bağlamlarıyla inşa edilmiş bir devam romanı, evet. Tam da bundan ‘Acı Çikolata’ yolculuğunu sürdürüyor diyebiliriz rahatlıkla.
‘Acı Çikolata’ için 23 dile çevrilmiş, filme de alınmış çok önemli bir modern edebiyat şekillendiricisi metin. Dolayısıyla edebiyatseverler tarafından zaten uğranması gerek bir durak. 20’nci yüzyılın İspanyolca yazılmış en iyi romanlarından biri üstelik. Bu kültüre ve dünyaya ilgi duyanların da mutlaka kapısını çalması gereken bir romanlar evi ‘Acı Çikolata’ serisi. Üçüncü kitap, bu iştahı daha da kabartıyor.

TÄ°TA’NIN GÃœNLÜĞÜ Â

ACI ÇİKOLATA 2
Laura Esquivel
Çeviren: Havva Mutlu
Can Yayınları, 2023
328 sayfa.

 

 

 

KARA GEÇMİŞİMÂ

ACI ÇİKOLATA 3
Laura Esquivel
Çeviren: Havva Mutlu
Can Yayınları, 2023
176 sayfa.