Bir roman kahramanı olarak Charlotte Brontë

Emily, Charlotte ve Anne edebiyat dünyasını etkileyen üç kız kardeş... ‘Uğultulu Tepeler’, ‘Jane Eyre’ ve ‘Agnes Grey’... Bu romanların her biri yazıldıkları çağı aşan birer edebiyat klasiği. Kız kardeşler, 19’uncu yüzyıl İngiliz edebiyatının önemli kalemleri olarak tarihe geçtiler, hem çağdaşlarını hem de modern edebiyatın en ilham verici kadınlarından ve yazarlarından oldular. Kadınların yazın alanıyla nispeten sınırlı oldukları bir çağda üç kız kardeş olarak isimlerini yazdılar ki bu pek çok kadına ilham verdi.
Üstelik kardeş yazarlar olmalarının ötesinde genç yaşta veda ettikleri yaşamlarıyla da ilgi odağı oldular her dönem. Romanlarının çalıntı olduğundan birbiriyle olan ilişkilerine, aşkları ve aile bağlarına kadar pek çok şey magazinsel ilgiyi üstlerine çekti. Büyük aşklar, ölümler, cinayetler, büyük felaketler, entrikalar romanlarının ortaklaşan konularından oldu. Trajediye dönen umutsuz aşklar ve kavuşamamalar ise romanlarının olmazsa olmazları.
Jolien Janzing de Türkçeye çevrilen romanı ‘Charlotte Brontë’nin Gizli Aşkı’nı tam da böyle bir merak unsurundan yola çıkarak geliştiriyor. 19’uncu yüzyılın erkek egemen edebiyat dünyasından sıyrılıp gelen Charlotte Brontë’yi bir roman kahramanına dönüştürüyor. Roman, Charlotte ve kardeşi Emily’nin okumak üzere Belçika’ya gitmesiyle başlıyor. Charlotte başına gelecekten habersiz çıktığı bu yolculukta aslında hayatının aşkıyla karşılaşmaya gidiyor ve olaylar Brüksel’de gelişiyor. Eğitim aldıkları yatılı okulda evli olduğunu bildiği hocasına âşık oluyor. Aşkı karşılıksız kalmıyor. Mösyö ile aralarında tutkulu bir macera başlıyor, fakat Charlotte bu ‘yasak aşkı’ devam ettirmeme kararlılığını da gösteriyor ve Brüksel’den ayrılıyor. Böylesi etkileyici bir yazarın bir roman kişisine dönüşmesi elbette okurun aklında ‘Acaba ne kadar gerçek, ne kadarı kurgu’ sorusunu sorduruyor. Yer yer biyografik gerçeklere yer veren roman elbette bir kurgu. Yola çıkarken yazar, Emily ve Charlotte Brontë’nin denemelerinden faydalandığını, kendi eserlerinden iz sürdüğünü not olarak düşüyor. Romanın sonlarında yer alan Charlotte ve aşkıyla arasındaki yazışmalar, mektuplar ise tamamen kurgu ürünü. Charlotte böylesi yasak bir aşk yaşamış mıydı bilmiyoruz. Ama emin olabileceğimiz şu ki, Jolien Janzing bu kitabı Charlotte’un yazdığı kadar sürükleyici bir kurguyla kaleme almış ve okur keyifle bunun izini sürüyor.
Romanın sonuna doğru kitabın yazarı Janzing sürpriz cümleyi yazdırıyor Charlotte’a: “Peki ya o kendisi? Onun adı Jane olacak. Güzellik ve zenginlik içinde bir kahraman değil, kendisi gibi alçakgönüllü cazibeleri olan yoksul bir genç kadın. Dana derisi botlarıyla plajda dans eden bir Arcadie değil. Onun adı Jane Eyre olacak; botları yıpranmış ve eski olacak. Ama başarılı olacak.” Ve böylece Charlotte’un içindeki aşkının, Jane Eyre’e ilham veren bir karşılık bulduğunu anlıyoruz. Daha doğrusu Jolien Janzing böylesi bir yerden kuruyor tüm romanı. Jane Eyre’in izini sürüyor ve bu karakteri ortaya çıkaran yaratımın esinini Charlotte Brontë’nin yaşamında arıyor.

Charlotte Brontë’nin Gizli Aşkı
Jolien Janzing
Çeviri: Füsun Özlen
Güldünya Yayınları, 2022
240 sayfa.