Bir kayıp kitap hikâyesi

TÜRK yayıncılığında bir kitabın kaybolup yıllar sonra bulunmasının öyküsünü anlatacağım size.

Kaybeden benim. Kaybettiğim kitap ise ‘Tûtînâme’. Behçet Necatigil’in çevirisiyle.

Nereden çıktı bu şimdi diye sormayın?

Behçet Necatigil’in Sâdık Hidâyet’ten çevirdiği, Hemad Javadzade’nin resimlediği ‘Kör Baykuş’un (1) yeni formatını görünce, bu önemli gerçeği açıklamayı bir edebî(!) ve vicdanî(!) borç telâkki ettim.

Sevdiğim, saydığım özlediğim Behçet Hoca, günlerden bir gün bana, Hürriyet Vakfı Yayınları’nı yönettiğim zaman, yayımlamam üzere, ‘Tûtînâme’ adlı masal kitabının çevirisini getirmişti(2). El yazısıyla oluşturulmuş bir dosya.

Hemen okuyup bitirmiş ve başına bir şey gelmesin diye saklamıştım… Bu olaydan kısa süre sonra yayınevi kapandı ve dosyanın yayımlanma planı ertelendi… Aradan geçen zamanda hem kitabı hem de nereye sakladığımı unutmuşum. Kitabı soranlara da, benim böyle bir kitaptan haberim olmadığı cevabını verirdim. Meğer bilmeden yalan beyanda bulunurmuşum. ”Hafıza-i beşer nisyan ile malûldur,” sözünün değerini unutmayın.

Yayın dünyasında bu kayboluş öyküsü dallandı budaklandı hatta, Behçet Necatigil üzerine hazırladığı kitabında Rahim Tarım, Hilmi Yavuz’dan aktararak, bu kitabın bana verildiğini ve kaybettiğimi kamuoyuna açıkladı.

Ancak hikâyenin aslı anlattığım gibi gerçekleşmişti… Bu gerekçe suçum için “hafifletici bir sebep” sayılabilir mi? Emin değilim. Takdir de tekdir de sevgili okurlarımın.

Günlerden bir gün Hâmi Çağdaş, Hürriyet Gösteri’nin yayın dosyalarını düzenlerken, yıllardır kayıp olan çeviri dosyasını bulup bana verdi. Hâmi’nin böyle bir özelliği vardır. Ben saklarım sonra kaybederim, o bulur.

Nasıl sevindiğimi tahmin ve tahayyül edemezsiniz. Çünkü tek nüsha çeviriydi! Başka örneği yok! O dosyanın serüveni, birden belleğimde canlanmaya başladı.

Kitabın bitiş tarihi: 25 Mart 1974. Birkaç ay sonra bana vermiş. Hoca, 1979’da öldü… Nice yıllar sonra bulabildim kitabı. Bulur bulmaz da ailesine telefon ettim. İnanın yeniden doğmuş gibi hissediyordum.

Ayşe Sarısayın kitabın hikâyesini şöyle aktarıyor “Tûtînâme, Necatigil’in tamamladığı haliyle kaybolmuş, ölümünden yıllar sonra ortaya çıkmış. Bu yüzden, kitabın edebiyat dünyamızı sevindireceğini umuyoruz.

Babamın emeğinin yıllar sonra ortaya çıkması ve okurla buluşması bizi çok sevindirdi.”

Necatigil ailesinin yüce gönüllüğüne ömür boyu teşekkür borçluyum, bir gün bile bana kitap ne oldu diye sormadılar, bununla ilgili gönül indirmediler.

Kayıp çeviri, diğer tarafıyla önemli Şark klasiklerinden birisiydi. Kitabın başında, Hilmi Yavuz’un Sunuş yazısı var. İyi bir inceleme, yazıda Behçet Hoca’nın Tûtî şiiri de yer alıyor. Tûtînâme’yi okuyunca nasıl önemli bir başucu kitabı olduğunu göreceksiniz.

1)  Kör Başkuş, Sadık Hidâyet, Çev.: Behçet Necatigil, desen Hemad Javadzade, YKY

2)  Tîtînâme, Çev.: Behçet Necatigil, Can Yayınları