Bir kadın bir ayıya âşık olursa…

‘Ayı’, yayımlandığı 1976 yılında yayın dünyasını ve okuru ikiye bölmüştü. İnsan-hayvan arasındaki aşk, tutku ve cinsellik ilişkisini merkeze alan roman, avangard yaklaşımıyla bazılarını öfkelendirse de doğanın bir parçası olan insanın diğer türlerle olan ilişkisini sorgulaması bakımından, geniş kitlelerce epey cesur da bulundu.
Feminist yazının kıymetli bir parçası olarak görülen Marian Engel imzalı bu roman, dönemin sinemada, edebiyatta ve hatta magazin dergilerinde bile yalnızca erkeğin gözünden aktarılan sekse kadın bakış açısını kazandıran nadir eserlerden kabul edildi.
Tarih Enstitüsü’nde envanter memuru olarak çalışan ve vaktinin çoğunu yalnız geçiren Lou, vefat eden ve tüm kitaplarını enstitüye bağışlayan Albay Jocelyn Cary’nin mülkündeki envanter dökümünü yapmak için uzak bir adaya çağrılınca, bunu çalıştığı tozlu bodrum katından uzaklaşmak ve aslında, nasıl mümkün olacaksa, biraz daha yalnız kalmak için bir fırsat bilir. Ancak ne var ki, vardığı yerde kendisini daha önce hiç tanımadığı türden ilkel, pis kokulu ve güçlü bir ‘aşk’ beklemektedir.
Duygu Akın’ın çevirisiyle Harfa Yayınları’ndan çıkan ‘Ayı’, hakikaten de doğayı nefis tasvir eden dili ve dinlendirici atmosferiyle, hepimize biraz daha yalnız kalabilmeyi vaat ediyor.
Kitap tümüyle kurgu olsa ve anlatılan hikâyedeki ayıya ‘zarar verilmediği’ apaçık görülse de romanda hayvanların bütünlüğünü zedeleyici ögelerin olağan bir dille anlatılmış olmasına karşı yürütülen tartışma hâlâ sürüyor. Buna karşılık daha önce girilmemiş topraklara ayak basmaya cesaret eden bu romanda ayının bir alegori olduğunu düşünenler de var.
Her halukârda, kendi bedenini ve en vahşi arzularını keşfe çıkmış, akıllı ve cesur bir kadının ilginç öyküsü bu. Yıllarca etrafındaki erkeklere karşı en ufak bir cinsel çekim duymayıp -yalnızca patronuyla sıkıcı ve ezbere bir ilişkisi var- ormanda yaşayan ve kütüklerin altındaki kurtçuklarla beslenen, kocaman, iri burunlu ve kalın kürklü bir ayıya âşık olmasındaki metafor da gözlerden kaçmasın.
Ayı’nın sırtını pençelediği gecenin sabahında Lou’nun ormandan ayrılıp şehre dönmesi yazarın okura daha çok “Bu hikâyedeki romantizme gerçekten inanmadınız değil mi?” diye sorması gibi geldi bana. Bir de romanda anlatılanlar her ne kadar Kanada’da geçse de buradaki hikâyelerle arasında sıkı bir bağ kurdurdu. Anadolu topraklarında sık sık anlatılan ve hatta gazetelere bile çıkan ‘Ayı kızı kaçırdı’ türünden haberler, Müjde Ar’ın başrolde oynadığı ‘Ayı Kız’ filmi...
Yarım asır önce yazılmış bu kitabın sayfaları, o günün şartlarında pek çok genç kadın için cinselliği keşfettikleri bir alan olmuş. Günümüz okuru bu klasik için neler düşünecek merak ediyorum.

KİTAPTAN
Lou artık ona âşık olduğunu biliyordu. Öyle taşkınca âşıktı ki, ikisinin dışında kalan, tarafsız, yaz atmosferiyle kendi orgazmlarını yaşayan peyzaj dışında, dünyanın geriye kalanı gözünde çözülmez ve anlamsız bir düğüme dönüşmüştü. Tekneler yokken ayıyla birlikte yüzüyor, saatler geçiriyor, sular sıçratıyor, dipten güzel taşlar çıkarıyordu. Ayı da taşları ciddiyetle alıp miyop gözlerinin dibine kadar getiriyordu. Kıyıya çıktıklarında Lou’ya çam kozalakları fırlatıyordu. Lou kayıkhanede bir top bulmuştu. İkisi çimlerde bacaklarını açarak oturuyor, topu birbirlerine yuvarlıyorlardı. Lou başlarda fırlatmaya çalıştıysa da ayı korkup yakalayamayınca topu saatler boyu ciddiyetle birbirlerine yuvarlamayı seçtiler. Sonra tekrar yüzdüler. Fok oyunları oynadılar. Ayı, Lou’nun altında yüzdü, göğüslerine balonlar üfledi. Lou balonları yakalamak için bacaklarını açtı.
Ona âşık olduğunu artık biliyordu, daha önce hiç hissetmediği tertemiz bir tutkuyla âşıktı. Bir zamanlar kısa süreliğine zarif, çekici bir âşığı olmuştu ama adam onu sevdiğini söylediğinde Lou tedirgin olmuş, bu sözlerin, kavrayamadığı bir anlam taşıdığını sezmişti.

AYI�

Marian Engel
Çeviren: Duygu Akın
Harfa Yayınları, 2023
144 sayfa.