Bir büyükelçi ve sefirenin hatıratı
Güncelleme Tarihi:
Büyükelçi ve kariyer diplomat Murat Ersavcı ve ‘hariciyeci eşi’ sefire Zeynep Ersavcı birlikte yazdıkları ‘İki Yarı Bir Bütün/Diplomasi ve Yaşam’da 50 yıllık diplomasi yolculuklarında zorlu hariciye koridorlarında nasıl birlikte yürüyebildiklerini ve iki yarının bir bütüne nasıl dönüştüğünü okuyucuya sunuyor.
1930-1940’lı yıllarda Sovyet yetkililerin hiçbiri kişisel günlük tutmadı. Günlüklerde geçen tek bir kelime bile hapis cezası, sürgün ya da idamla sonuçlanabilirdi. 1932-1943 yılları arasında Londra Büyükelçisi İvan Mihayloviç Mayski ateşle oynuyordu. ‘Büyük Temizlik’ sırasında bile günlük tutmayı sürdüren deneyimli diplomat 1953 yılında, Stalin ölmeden iki hafta önce tutuklandı. İngiliz ajanı olmakla suçlandı. Hapisten çıktığında devlet sırlarını barındırdığı gerekçesiyle toplam 1.500 sayfa tutan günlükleri geri verilmedi. Günlükleri Sovyet arşivleri araştırmaları sırasında bulan tarih profesörü Gabriel Gorodetsky, 2. Dünya Savaşı’na giden süreci anlatan doğrudan bir kaynak olan günlüklerle ilgili “Bu malzeme kullanılarak o dönemin tarihi yeni baştan yazılmalı” demişti. Bir diplomatın kaldığı ülkedeki gözlemlerinin değerini belki de en iyi tarif edecek söz bu.
Ülkelerini her yönüyle temsil etmekle yükümlü saha diplomasisi yapan hariciyecilerin öyle kolay bir hayatları da yok. Büyükelçi ve kariyer diplomat Murat Ersavcı ve ‘hariciyeci eşi’ sefire Zeynep Ersavcı’nın birlikte yazdığı ‘İki Yarı Bir Bütün/Diplomasi ve Yaşam’ diplomasiye adanmış iki kişinin hayatını okuyucuya sunuyor. İki yarımdan kocaman bir bütünü oluşturmayı başarıyorlar. Yaklaşık 50 yıldır birbirlerine aşkla bağlı ikilinin hatıratının önsözünü yazan Prof. Dr. İlter Turan’ın da dediği gibi; “Karşımızda zorlukla ifa edilen, çalışkanlık ve fedakârlık isteyen, hatta özel hayat-görev hayatı ayrımının sağladığı özgürlüğü tatmaya fırsat tanımayan bir meslek var. Mesai iş yerinde bitmiyor, evde, dışarda, hatta sokaklarda yaşamaya devam ediyor. Hariciyeci eşleri de görev temsil olunca, görevin başarısı için çalışmakla yükümlü maaşsız memur oluyorlar. Diplomatın taşıdığı sorumluluğu her bakımdan paylaşıyorlar.”
Dışişleri Bakanlığı bünyesinde çalışan ve 104 ülkeye giden Murat Ersavcı, 1972’nin mart ayında bakanlık koridorlarında meslek hayatına başlıyor. İkili ve Çok Taraflı İlişkiler’den sorumlu Genel Müdürlük’te ‘şöhretler’ içinde ‘tıfıl’ bir kâtip o. Bilgisayarların olmadığı günlerde yazılardaki en ufak hatalar yüzünden yeniden daktilo edilen dönemler. Hariciye’nin aidiyet ve geleneklerinin yüksek bir standart içinde uygulanması gereken kuralları içinde ‘ustalar’ın hevesli ‘çıraklar’ından biri oluyor. Ersavcı, şimdilerde bu usta-çırak tezgahından geçmeden ülkemizi çeşitli başkentlerde temsil eden ‘usta’nın maalesef dış politikamızda da bazı bariz olumsuzluklara yol açtığını söylüyor. İlk yurtdışı seyahati Viyana üzerinden SSCB’ye gerçekleştiriyor. ABD doları cinsinden harcırahlar, Kafe Mozart önünde içinde her türlü Doğu Bloku ülkesinin parası bulunan çantasıyla bekleyen Joe’ye bozduruluyor. Kurdan dolayı zarar edilmesini önlemek için Doğu Bloku ülkelerinde görev yapan hemen hemen tüm yabancı misyonların uyguladığı bir yöntem bu. Ersavcı 1974 yılında Federal Almanya’nın başkenti Bonn’daki büyükelçiliğe kâtip olarak atanıyor.
Son yıllarda mesleğe emek vermiş hariciyecilerin yaşadıklarını okuyucuyla paylaşmaları, bu mesleğin tanınmasına fırsat veriyor. Hatırat dış siyaset hakkında birinci elden bilgi verirken, renkli yaşamlarındaki zorlukların da farkına varılıyor. İrlanda, Umman, Avustralya ve Belçika Krallığı’nda büyükelçilik yapan Murat Ersavcı’nın kariyerindeki önemli olayları anlatması da ders niteliğinde.
Kitabın ikinci bölümünde ise sefaret kâtibinin zevceliğinden sefireliğe kadar olan kısmı da Zeynep Ersavcı yapıyor. Murat Ersavcı’nın diplomatik dili, Zeynep Hanım’ın yazdığı bölümlerde mizahi bir edebiyat diline evriliyor. Aynı yolu yürüyen ikilinin farklı bakış açılarıyla diplomasinin zorlukları okuyucuya aktarılıyor. Zeynep Ersavcı eşiyle birlikte yürüdükleri bu yolun başka bir gözle görülecek aile, yaşam, diğer kültürler ve sanat rotasını dile getiriyor. İkili yaşadıkları olayları kişisel düşünceleriyle birlikte aktarmakla kalmayıp, diplomasi mesleği hakkında bilgi birikimlerini de okuyucuya sunuyor. Profesyoneller dışında kalanlar için de rahatça okunabilecek bir kitap ‘İki Yarı Bir Bütün’. Diplomasinin zorlu yollarına çıkacak genç hariciyeciler ve eşleri için de ders niteliğinde...
DİPLOMASİ VE YAŞAM
Murat Ersavcı, Zeynep Ersavcı
İş Bankası Kültür Yayınları, 2023
376 sayfa.