Aşağılanan ve ezilen herkes adına direniyor...

Gary Phillips 1955 yılında, bir teknisyenin ve bir kütüphane görevlisinin oğlu olarak Los Angeles’ta dünyaya geldi. Babası ve annesi tarafından küçük yaşlardan itibaren okumaya teşvik edilen Phillips, Jules Verne romanları ile başladığı okuma serüveninde Richard Wright, Arthur Conan Doyle, Dashiell Hammett, Ross McDonald gibi yazarlardan etkilendi. Ancak daha çok çizgi roman tutkunuydu. Bu onu grafik tasarım eğitimini seçmeye yöneltecekti. Ne var ki iyi resim yapamadığını çabuk fark etti. O da “bir sonraki en iyi şeyi yapmaya” yöneldi, yani yazmaya. 20’li yaşlarına gelmişti ve toplumsal aktivitelerle de ilgileniyordu. Anti-apartheid hareketine, polis şiddeti karşıtı örgütlere katılıyor, sendika organizatörlüğü, siyasal kampanya koordinatörlüğü, radyo sunuculuğu gibi işlerde çalışıyordu. Toplumsal alandaki deneyimi edebiyatının hammaddesi olacaktı. Ünlü polisiye yazarı Robert Crais’den suç kurgusu hakkında aldığı derslerden sonra yazmaya başladı. Eserlerinde ırk, sınıf ve sosyal kimlik gibi toplumsal konuları işleyen Phillips’in şu anda 18 romanı, 50 kısa hikâyesi ve 9 çizgi romanı bulunuyor. İlk olarak 1994’te yayımlanan ‘Violent Spring’, 2020’de Los Angeles’ın en önemli polisiye romanlarından biri seçildi.

LOS ANGELES’IN SIRLARI
’Tekinsiz Bölge’ önce ‘fourstory.org’ isimli internet sayfası için çevrimiçi seri olarak yazılmış ve hikâyenin çok beğenilmesi üzerine 2010 yılında kitaplaştırılmış. Belki de bu nedenle çok hızlı akan bir hikâyesi var.
Hikâye Los Angeles’ta, Los Angeles’ın merkezinin yenilenerek ‘nezih’ bir hale getirilmesi için başlatılan projenin her yeri şantiyeye çevirdiği bir zamanda başlıyor. Eski konutların yerle bir edilerek yerlerine modern küçük dairelerin yapıldığı, bölgenin yoksul sahiplerinin yerlerinden edildiği günlerdeyiz. Dönüşüm projesinden en çok zarar görenler ise eski binalarda günübirlik de olsa sığınacak bir yer bulabilen evsizler. Roman kahramanı Mulgrew Magrady de o evsizlerden biri. Onunla biraz uygunsuz bir anda karşılaşıyoruz; “Los Angeles’ın Skid Row’unun göbeğinde, Wall’un önünde iki adam birbirlerini tokatlıyordu.”
Adamlardan genç olanı bölgede hüküm süren çetelerden birinin üyesi. Diğeri, yani yaşlısı ise Magrady; 60’lı yaşların sonuna gelmiş, siyah ırktan, suratı çizik içinde, kolları dövmelerle kaplı, favorileri grileşmiş, iriyarı bir adam. Vietnam Savaşı’ndan fiziksel anlamda kalıcı bir hasar almadan dönmüş ama savaşın travmasını atlatamamış. Bir zamanlar mutlu bir evliliği varken, bir kız ve bir oğul sahibiyken madde bağımlılığı hayatını altüst etmiş. Uzun süredir sokaklarda yaşayan Magrady, devletin verdiği gazi yardımı sayesinde karnını doyurabiliyor. Ancak sekiz aydır ayık ve öyle de kalmakta kararlı. Ancak savaş anılarını, geçmişin hayaletlerini zihninden kovmak hiç kolay değil.
Magrady’nin bu sokak kavgasına karışmasının nedeni, yine sokaklardan tanıdığı tekerlikli sandalyeye mahkûm bir arkadaşına -Floyd Chambers’a- yardımcı olma isteği. Kavga kısa sürede sonlanıyor ama kavga ettiği adam ertesi gün kafası ezilmiş bir halde bulunuyor. Vietnam’da astı olan ve Magrady’ye o zamandan beri kin tutan Komiser Strover için başşüpheli Magrady oluyor elbette. İşin kötüsü, Floyd’un da ansızın ortadan kaybolması ve yaşlı adamın masumiyetini kanıtlayacak bir şahidinin bulunmaması.
Sosyal yardım hizmetlerindeki tanıdıkları sayesinde nezaretten kurtulan Magrady, ’Melekler Şehri’ni altüst etmek pahasına Floyd’u bulmak zorunda...

YERALTININ ‘KARA’SI...
İlk bakışta ‘Tekinsiz Bölge’, ‘Private Eyes’ türünün çağdaş bir örneği olarak nitelenebilir. Hammet, Chandler ve McDonalds gibi ustalarının yanı sıra türe siyahların rengini katan Chester Himes’i de selamlayan Gary Phillips, çok daha gerçekçi bir hikâye çıkarmış. Hollywood’a ev sahipliği yapan Los Angeles’ın ihtişamlı manzaralarını değil, görünmeyen yüzünü, yoksulları, evsizleri merkezine alıyor ve kentin ayrıntılı bir vizyonunu sunuyor.
Dedektifin gözünden izlediğimiz ayrıntılar sayesinde kara roman ile yeraltı arasındaki sınırlar siliniyor; bir yanda dolandırıcılar, sokak kabadayıları, uyuşturucu satıcıları, bir yanda bağımlılar, evsizler, düşkün insanlar ve onlara yardım etmek için mücadele eden sivil toplum kuruluşları ve diğer yanda emlak geliştiricisi yolsuzluğu. Yeraltına özgü karakterler arasında geçen kara bir roman ‘Tekinsiz Bölge’.
Gary Phillips önce kendisi, kendi zevki için, kendi ilgisini çeken hikâyeler üreten yazarlardan. İşte bu nedenle hem kara romanlar yazıyor hem de onları ırk, ayrımcılık, güncel siyaset gibi temalarla zenginleştiriyor. Ancak temaların, daha doğrusu dünya görüşünün hikâyesinin üzerini kaplamasına da izin vermiyor: “Bir yazarın ya da hikâye anlatıcısının işi hikâye anlatmaktır. Eğer bir hikâye anlatacaksanız, bu hikâye okurda yankı yaratan karakterlere, konu anlatımına ve bir yapıya sahip olmalı (...) Tabii ki çalışmanızda bu tür gerçeklere yer vermek isteyebilirsiniz ama bunları hikâyenize katmak konusunda akıllıca davranmalısınız.”
Kara romanların ya da yeraltı edebiyatının hikâyeleri, karakterleri ve temaları Gary Phillips’e çok uygun. Nitekim kara romanları sevdiğini söylemiş Gary Phillips kitabın sonunda yer alan söyleşisinde: “Noir akımında ve suç hikâyelerinde beni etkileyen şeylerden birincisi, onları seviyordum çünkü macera dolu suç hikâyeleriydi. İkincisi, onlar her zaman gölgede olana, insan kişiliklerinin ters yüzlerine odaklanıyorlardı.”
Phillips de insan kişiliklerine odaklanmayı seçmiş; “Şu anki gerçekliğimizin çoğu hikayelerime sızacak. Sadece siyah karakterler yazarken gerçekten rahat olabilirim, ama hikayelerimde zengin bir gerçeklik halısı elde etmek için beyaz karakterler, Latin karakterler, yaşlı karakterler, kısacası gerçek bir yaşam yürüyüşü yazmalıyım.”
Kişi ve karakterler ‘Tekinsiz Bölge’nin en başarılı yanı. Hikâyenin gerçeklik duygusunu sağlayan, karakterlerin gerçekçi çizimi demek abartılı olmaz. Elbette öne çıkan karakter Magrady. Vietnam Savaşı gazisi ve bağımlılığıyla boğuşan evsiz bir adam olarak Magrady hem tanıdık bir insan hem de benzersiz bir roman kahramanı. Diğer özel dedektiflere -yaptığı iş anlamında- benzemekle birlikte gündelik hayatı onlardan çok farklı. İçen, dövüşen, kadınları cezbeden, sert, maço dedektiflerin aksine içkiden uzak durmaya çalışan, kendisi yaşlarında bir kadınla ara sıra birlikte olan, sokaklarda itilip kakılan, yaşlılığın yorgunluğunu ruhunda ve bedeninde duyumsayan çok insani bir karakter. Onu düşkünler evinden uzak tutan şey vicdan sahibi olması, zor durumdakiler için mücadele etme arzusu. Nitekim, kendisini boş yere neden hırpalattığını soran birine -Bruce Springsteen’in ‘The Ghost of Tom Joad’ adlı folk rock şarkısına gönderme yaparak- şöyle yanıt verecektir Magrady:
“O zaman beni Tom Joad olarak bilin, aşağılanan ve ezilen herkesin adına direniyorum.”
Gary Phillips ise kara romanları, sert hikâyeleri ve irkiltici çizgi romanlarıyla yeraltındakilerin, aşağılananların ve ezilenlerin sesi olarak okuyucuyu isyana davet ediyor.

TEKİNSİZ BÖLGE�

Gary Phillips
Çeviren: Aslı Araboğlu
Ayrıntı Yayınları, 2023
192 sayfa.