Aristoteles için yeni bir ilgi kapısı

Türkçede hatırı sayılır bir Aristoteles kitaplığının, filozofun kendi yapıtlarının çevirileri dışında onun felsefesini okumaya yönelik bir kitaplığın, telif ve çeviri olmak üzere, oluşmakta olduğunu söylemek mümkün sanıyorum. Bu kitaplığı sınıflandırmak gerekirse, Aristoteles’in felsefesini, onun yapıtlarının bütünlüğü içinde değerlendirme çabası, bu kitaplığın yaygın bir kısmını oluşturuyor. Buna felsefe tarihi açısından okuma diyelim ama farklı bağlamlardan hareketle okuma. William David Ross’un ‘Aristoteles’ adlı çalışması bunların başında geliyor. G.E.R. Lloyd’un ‘Aristoteles’ adlı kitabı da bu bağlam içinde yer alır. Telif yapıt olarak, Hatice Nur Beyaz Erkızan’ın ‘Aristoteles Yazıları’ kitapları ile Muttalip Özcan’ın ‘Aristoteles’ çalışmasını da pedagojik olmakla birlikte bu bağlamda değerlendirmek gerekir.
Aristoteles, kendi zamanından günümüze, filozofların da ilgi kaynağı olmuştur. Kuşkusuz bir filozofun kendisinden önceki bir filozofu okuma biçiminin ayırıcı özelliği, pedagojik okumalardan farklı olarak angaje olmayan bir okuma biçimidir. Filozofların bu okuma biçimine nesnesine uygun okuma biçimi diyelim. Theophrastos’un ‘İlkelere Dair’i, Martin Heidegger’in ‘Aristoteles Metafizik 1-3 Gücün Neliği ve Gerçekliği’ ile Ioanna Kuçuradi’nin ‘Aristoteles’in Ousia’ı ve Substans Kavramı’ başlıklı tezi bu bağlamda yer alır.
Daha dikkat çekici olan ise çeşitli dergilerin Aristoteles hakkında özel sayılar hazırlamış olmasıdır. Bu özel sayılardaki yazıların telif yazılardan oluşuyor olması önemli bir durumdur. Bunların başında, Özne dergisinin hazırladığı Aristoteles sayısı geliyor. Bu sayının özelliği, Aristoteles hakkında telif çalışmaların bir yekûnu olmasında. Cogito dergisinin iki ciltlik (Aristoteles, Aristotelesçilik) Aristoteles sayıları, bu yekûn durumunun bir açılımı, bir çeşitlenmesi niteliğinde. Burada anılmadan geçilmemesi gereken ise Varlık dergisinin, 2400 doğum yılı nedeniyle Aristoteles’e özel bir yer ayırmış (Ekim 2016 sayısı) olmasıdır. Aristoteles’in, felsefe okurları dışında bir edebi okur çevresinin de ilgi merkezi olmaya başladığını gösterir bu durum.
Bu uzun girizgâhı, Michel Crubellier&Pierre Pellegrin’in ‘Aristoteles-Filozof ve Bilme Meselesi’ adlı kitapları nedeniyle yaptım. Aristoteles hakkında yayınlanan ilk çeviri kitabı, Ross’un ‘Aristoteles’i idi. Bu kitabın yayımını, 90’lı yılların başında, bir yayınevi değil bir üniversite üstlenmişti. Bugün, Aristoteles hakkındaki spesifik bir kitabın, belli bir okur kitlesine değil, genel okur kitlesine yayın yapan bir yayınevinden çıkıyor olması, Aristoteles’e ilişkin bir ilginin maddileşmesiyle de ilgilidir.
Crubellier&Pellegrin’in, Aristoteles okumalarının ayırıcı özelliği sanırım şurada. Aristoteles son yıllarda yaygın olarak ontoloji ve etik açıdan ilgi konusu edinilmekte idi. Nitekim filozofun ‘Metafizik’ ile ‘Nicomakhos’a Etik’i, bu dönemde öne çıkan yapıtları oldu. Bu dönemde, Aristoteles’e gösterilen ilgi ile Ontoloji ve Etik’e gösterilen ilgi arasında bir bağ olsa gerek.
Crubellier&Pellegrin’in, Aristoteles okumaları, filozof için yeni bir ilgi kapısı açmakla kalmıyor, filozofu bugüne kadar karanlıkta kalmış bir bölgeden okumanın yolunu açıyor. Crubellier&Pellegrin, Aristoteles’in yapıtlarına, bilgi ve bilme meselesi açısından odaklanıyorlar. Filozofun, ‘İkinci Çözümlemeler’i, öne çıkacak gibi.

HAFTANIN ÖNERİSİ
1- Dile Dokunma, Halide Yıldırım, Lis Yayınları: Yıldırım’ın, ‘Issız Kuğu’ ve
‘Çamur’ adlı şiir kitaplarından sonra bu üçüncü kitabı. ‘Dile Dokunma’ şairin, yazar ve
şairlerin sanatları üzerine kaleme alınmış yazı ve şiirlerden oluşuyor. Yıldırım’ın,
Adnan Satıcı üzerine yazdığı şiiri özellikle anmak isterim.
2- Nasıl Yazmalı, Gertrude Stein, Çev. Fahri Öz, Nod Yayınları: Fahri Öz’e, bu çeviri
için kendi adıma teşekkür ederim.
 
ARISTOTELES  Â

FÄ°LOZOF VE BÄ°LME MESELESÄ°
Michel Crubellier, Pierre Pellegrin
Çeviren: Burak Garen Beşiktaşlıyan
Yapı Kredi Yayınları, 2017
376 sayfa, 28 TL.