Ansiklopedilerinizi muhafaza edin

Kütüphaneme baktığımda iki konu dikkatimi çekti. Bir, eski ansiklopedilerin durumu; ikincisi telifi biten kitaplar. Sabahattin Ali’den sonra Orhan Veli Kanık’ın da kitaplarını artık bütün yayınevleri basabilir.
Hiç kuşkusuz eskiden lüks baskı dediğimiz örnekler de kitapçı raflarında yerini aldı. Bu konu artık kitabın içeriği kadar baskısının da önemini ortaya çıkardı. Benim ilk yayıncılık günlerimde de ciltli kitaplar yayımlanır, bir de şömiz takılırdı.
Telif dışı kalan yazarların kitaplarının basılması açısından kütüphaneme baktığımda birçok kitaba yeni baskılar için yer açtım. Telifli kitapları da çok zaman kitapçılarda bulamaz, sahaflarda arardık.
Bu kitapları herkesin basması acaba o edebiyatçıların daha çok kişi tarafından okunmasını sağlayacak mı? Bu gerekçe yazar için sevindirici bir öge. Ancak yayınevlerinin bu yazarlar üzerine incelemeleri, araştırmaları da basmalarını bekliyorum. Okurlar sadece onların metinleriyle yetinmesinler, bunları da yayımlasınlar, hatta yazarlara ısmarlasınlar.
Son yıllarda bu alanda tek önemli yayın Haluk Oral’ın kitabıydı (Bir Roman Kahramanı-Orhan Veli). Ödül de aldı.
Ortak çalışmaların güçlüğünü, hatta imkânsızlığını bilirim, buna rağmen bir öneride bulunacağım. Türkiye Yayıncılar Birliği, Türkiye Yazarlar Birliği, Türkiye Yazarlar Sendikası ortak bir çalışmayla bu incelemelere verilecek bir ödül girişiminde bulunsun, elbette bunu bir kişi üzerine yoğunlaştırmasınlar. Her yıl değişik bir yazarın değişik bir araştırmacısına verseler... Yayınevleri böylece her yıl bir yazarı gündeme getirmiş olur.
Daha da yapılabilir bir öneride bulunacağım. Kitaplarını yayımlayan yayınevleri küçük boyutlarda; ‘yazarın hayatı-sanatı-eserleri’ kitapları hazırlasalar. Okuru o yazarları, şairleri okumaya alıştırsalar...
Şimdi eleştirel baskılar hazırlama zamanı, her eseri doğru bir metinden okumaları mümkün olur.
Ansiklopedilere gelince... Bir zamanların ansiklopedi savaşlarını hatırlarsınız. Ana mücadele Meydan Larousse ile Encyclopedia Britannica arasındaydı. Milliyet Larousse’u, Hürriyet de Britannica’yı seçti. Larousse’ta üç ad vardı: Safa Kılıçlıoğlu, Nezihe Araz, Hakkı Devrim. İşin bilfiil başında olan Hakkı Devrim’di. Hürriyet’in Britannica temaslarını da ben yaptım. Onun da temsilcisi Nazar Büyüm’dü.
Ansiklopedilerinizi muhafaza edin. O maddeler referans olma özelliğini taşırlar. Yeni ekleri de internetten yapabilirsiniz. Ben Penguin’in edebiyat ansiklopedisini bu anlayışla kullanıyorum.
Yayınevlerinin bir başka hazırlığından da söz edeyim. Birçok yazarın telif süresinin ne zaman biteceğini kontrol edip bunların listelerini hazırlıyorlar.
Eserlerin yanı sıra çalışmaları da bir kez daha anımsattım.
Nezihe Araz’ı, Hakkı Devrim’i özlemle anıyorum.