‘Anlamsıza kadar hürsün’

İlhan Berk doğumunun 100. yılında bir kez daha anılıyor. Şiire yaşça olmasa bile biçim ve duyuş yönünden yaşlı girmiş gözüken şairin, ‘Galile Denizi’ kitabından beri bitmeyen bir gençlik tutkusu içinde yaşadığını söylemek gerekir. ‘Eşik’, ‘Günaydın Yeryüzü’, ‘Türkiye Şarkısı’ ve ‘Köroğlu’ kitapları boyunca kendi şiir yaşının üstünde bir dil ve kişilikle karşılaşırız. 1940’lı yılların yerel toplumculuğu her türlü duyuş ve biçim ağırlığını da dayatır şaire. Şairin şiiri bu dolaylı toplumculuğa hem bağlı hem de bağımlı gözükür. Oysa sonuna kadar öznel ve özgürdür İlhan Berk şiiri. Ona varmak için de adeta 1959’u, ‘Galile Denizi’ kitabını beklemek gerekir.

Sonrasında hep değişen, yenilenen, gençleşen, dinçleşen, bunu poetik bir politika haline getiren mizaçla karşılaşırız. İkinci yeni modernliği içinde İlhan Berk kendi yolunu bütün cüretiyle yürür. Onun anlam, anlamsızlık tartışmalarına katılışı da bu yürüyüşün içindedir. Tam da burada, ilk kez Ocak 1962’de, Resimli Posta Matbaası’nda 3000 adet basılan ‘MISIRKALYONİĞNE’yi anmanın yeridir. Kitap, Dost Yayınları: 27 ibaresini taşır. 2.5 liradır. Salim Şengil’in Dost Yayınları, yukarı ve aşağı hareket eden çift balık desenli logosuyla, kare boyutunda basmıştır kitabı. Başında, İlhan Berk’in Wang Bi’den aldığı, imge, anlam ve sözcüklerin birbiriyle alakasını anlattığı tek sayfalık giriş bulunmaktadır. Berk’in derdi, anlamdır ve bunun için ilkin imgenin, ,sonra da sözcüklerin kıyımına işaret etmektedir. Mısır, kalyon ve iğne kelimeleri sırayla tekil imge ve sözcük hallerinden soyunarak mısırkalyoniğne kelimesine dönüşürler. Artık anlam bu soyunulmuş ve terk edilmişlik üzerinden işleyecektir. Berk, anlamı iterken yeni anlamı sunar. ‘Anlamsıza kadar hürsün’, ‘Us çarşafı’ gibi yeni söyleyişler türetir. Rakam, büyük harf ve noktalama işaretlerini kelimeleştirir. ‘sizi ölüyorum, bir deniz oluyorsunuz’ gibi tipik kendi mısralarını kurar. YKY, bu ilginç kitabı, boyut değiştirerek ve Selçuk Demirel’in çizimleri ile zenginleştirerek yeniden bastı. Yukarı ve aşağı hareket eden balık motifi yorumlandı. Orijinali gibi tel zımba ile ciltlendi. Bu haliyle görsellik daha baskın hale büründü. Ressam, İlhan Berk bu ileri müdahaleye ne derdi bilinmez ama, iki kitap yan yana okunduğunda İlhan Berk ve şiirinin gençlik kadar diriliği bir kez daha hissedilecektir. İç içe sanatlar özgün ve ileri yorumla ilerlerler. Ben YKY’nin künyesinde de kitabın 3000 adet basıldığı bilgisini görmek isterdim. Arka kapakta 16 lira ibaresi yanında şairin şiirinden seçilmiş bir parça da yer alıyor. Biz de ‘iyi diyelim dışardaki gökyüzü/ ay arabası’, iyi.

MISIRKALYONİĞNE
İlhan Berk
Resimleyen: Selçuk Demirel
YKY, 2018
36 sayfa