Amazon’un hırslı ve küstah tavırlı kahramanı

Bu aralar ABD’de ne olsa ondan biliniyor... Önce Başkan Donald Trump onu Amerikalıların işini engellemekle suçladı, ekonomistler ise Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) enflasyon hedefine ulaşamamasından sorumlu tutuyor. Başı bir türlü dertten kurtulmayan kişi dünyanın en büyük e-ticaret sitesinin kurucusu Jeff Bezos. Bugüne değil geçmişe bakalım... İşinden istifa etmiş ve evinin garajında eski kapılardan yaptığı masa üzerinde çalışan bir genci hayal edin. İnternetten sadece kitap satma fikriyle yola çıkan bu genç, şu anda yıllık 61 milyar dolar satış yapan Amazon’un kurucusu Jeff Bezos. Bezos, bununla da kalmayıp şu sıralar ‘Blue Origin’ şirketiyle uzaya mekik göndermenin ve sesli dijital asistan ‘Alexa’ ile teknoloji devlerine meydan okumanın peşinde. Sayısal odaklı düşünen Bezos, çalışanlarına göre hırslı, tuhaf ve küstah tavırlı bir kahraman havasıyla dikkat çekiyor. Dünyanın en zenginleri listesinde de ilk ikide yer alan Bezos’un merak uyandıran başarı hikâyesinde, girişimciliğe ve iş dünyasına dair pek çok ilgi çekici detay bulunuyor. Bezos’un hikâyesi, Silikon Vadisi’nin tecrübeli editörlerinden Brad Stone tarafından ‘Aradığın Her Şey’ kitabıyla ilk kez kaleme alındı.

AKLI BÜYÜK ŞEYLERE TAKILIYOR
Fırsatları görme, Bezos’un hayattaki en önemli kozlarının başında geliyor. İnternetin ilk yaygınlaşmaya başladığı 1992’de bu yeni dönemin fırsatlarını sezmeye başlayan Bezos, “İnsanlar henüz internetin ne kadar güçlü etkiler yaratacağının farkında değiller ve o yüzden bu büyük yoldaki birinci gündür” diyerek Amazon’u kurma yolundaki ilk adımı attı. İnsanların bulundukları konumda her zaman ulaşamadıkları ve kapısına kadar gitmesini istediği ürün gruplarını araştıran Bezos’un dikkatini kitap alanındaki boşluk çekiyor. Genç patron önce, ABD’nin finans merkezi Wall Street’te sayısal analist olarak çalıştığı ‘D.E. Shaw’ şirketinden istifa ediyor. O dönemde çalışma arkadaşlarının büyük risk aldığına yönelik eleştirilerini dinlemeyen Bezos, şunları söylüyor: “Aklın büyük şeylere takılı olduğu zaman küçük şeyler de kafanı karıştırabilir. Devrim yaratacak bir olay olduğuna inandığım internet denilen şeyin içinde olmadığım için gerçekten büyük bir pişmanlık duyabilirim.”
Ardından ailesini ikna eden Bezos, yaklaşık 100 bin dolarlık bir sermaye ile Amazon’u kuruyor. Bezos’un yol arkadaşı ise sistem mühendisi Shel Kaphan. Yaklaşık iki yıl çalışan ikili 1994’te Amazon’u açıyor. Kısa sürede hızlı bir büyüme elde eden Amazon, işleri büyütmek istiyor. Ancak şirketin mali tablolarda istenilen düzeye gelememesi Bezos’un bir süre daha sadece kitap satmasını sağlıyor. Bu arada genç patron, ABD’nin en büyük kitap mağaza zincirlerinden Barnes&Noble ile karşı karşıya geliyor. Amazon’u satın almaya çalışan Barnes&Noble’ın teklifine Bezos hiç düşünmeden olumsuz yanıt veriyor. Bezos, bunun üzerine yatırım arayışlarını hızlandırıyor ve topladığı yeni fonla Amazon’u bir seviye daha üste taşıyor. Amazon, bu fonla kitap dışındaki diğer ürünlerin de satıldığı bir platforma dönüşüyor. Böylelikle Amazon, internet dünyası daha emekleme aşamasındayken birçok rakibine de fark atıyor.

İŞİN SIRRI MÜŞTERİ DENEYİMİ
Amazon işleri büyütürken, Bezos’un en önemli formülü ise müşteri deneyimi oluyor. Müşterilerin memnun ayrılması konusuna hastalık derecesinde takıntılı olan Bezos, bu tavrı yüzünden de çalışanlarınca sıkça eleştiriliyor. Şirketin kurulmasından sonraki ilk yılbaşı haftasında Amazon’a yoğun siparişler gelmeye başlıyor. Bu siparişlerin en kısa zamanda müşterilere ulaşması için çalışanlarının tatile çıkmamasını isteyen Bezos, bunun karşılığında da maddi bir ödül vermiyor. Günümüzde ise Bezos’un bu tavrının devam ettiği görülüyor. Müşteri temsilcilerine bağlanan her müşteriye, çalışanlar tarafından “Sorununuzu çözebildim mi?” sorusu yönlendiriliyor. Müşteri temsilcilerinin alacakları kıdem ve zamlar, müşterilerin vereceği bu cevaplara göre belirleniyor. Çalışanların, müşterileri “Evet” cevabına yönlendirmeye çalışması bile o çalışanın kovulmasına yetiyor.
Bezos, Amazon ile büyük bir başarı hikâyesine imza atarken, şirketi kurduğu yol arkadaşı Shel Kaphan’ı tutumundan dolayı kaybediyor. Şirketin büyümesiyle daha kurumsal bir yapıya geçmeye başlayan Bezos, Amazon’a teknolojiden sorumlu yönetici (CTO) transfer ediyor. Bu süreçten sonra Kaphan’ın elinden tüm görevlerini alan genç patron, yol arkadaşını kaybediyor. Şirketten ayrılan Kaphan, bu olay için “Hayatımdaki en büyük hayal kırıklığı” diyor.
‘Aradığın Her Şey’de Bezos hakkında bilinmeyen birçok ayrıntı yer alıyor. Dikkat çeken bir diğer bölüm, Bezos’un okuma listesi. Bezos gibi çığır açan bir iş zekâsına sahip olan birinin esinlendiği kitaplar ve bu kitaplardan aldığı notlar yakın takipçileri tarafından yakın ilgi görüyor.

JEFF’İN OKUMA LİSTESİ
Başta Jeff Bezos olmak üzere Amazon yöneticilerinin ve diğer çalışanların geniş ölçüde okuduğu bazı kitaplar:

• Günden Kalanlar, Kazuo Ishihuro
• Made in America, Sam Walton ve John Huey
• Geleceğin Güçlü Kurumlarını Yaratmak, Jim Colins
• ‘İyi’den ‘Mükemmel’ Şirkete, Jim Collins
•  Amaç, Eliyahu M. Goldratt ve Jeff Cox
•  Yalın Düşünce, James P. Womack ve Daniel T. Jones
• Siyah Kuğu, Nassim Nicholas Taleb

ARADIĞIN HER ŞEY�

JEFF BEZOS VE AMAZON ÇAĞI
Brad Stone
Çevimen: Osman Bulut
Pegasus Yayınları, 2017
472 sayfa, 38 TL.