Alice, aynanın içinde
Güncelleme Tarihi:
Lewis Caroll ‘Alice Harikalar Diyarında’nın devam romanı ‘Aynanın İçinden’de daha garip bir dünyada geçen fantastik bir hikâyeyi her yaştan okuyucuya sunuyor. Aynanın içinden geçerek dev bir satranç tahtasına benzeyen ‘Aynadaki Ev’deki Alice, piyonluktan vezirliğe doğru zorlu bir yolculuğa çıkıyor.
Lewis Carroll takma adıyla tanınan Charles Lutwidge Dodgson (27 Ocak 1832-14 Ocak 1898) İngiliz çocuk kurgusuna yaptığı katkılarla tanınır. Aynı zamanda mantıkçı, matematikçi ve fotoğrafçı olan Carroll’a dünyaca tanınmasını 1865 yılında yayımladığı kitabı sağlar. ‘Alice Harikalar Diyarında’da Alice’i tavşan deliğinden aşağı gönderen Carroll, 150 yılı aşkın bir süre boyunca tüm kıtalarda her yaştan okuru etkisi altına alacaktır. Pek çok yazara ve ressama ilham olan Alice, yüzlerce teze de konu olur.
‘Alice Harikalar Diyarında’nın devamı niteliğinde olan ve 1872’de yayımladığı ‘Aynanın İçinden’de yazar; fantezi, kelime oyunları ve mantığı içeren benzersiz yazı stilini sürdürür. Alice yine fantastik bir dünyaya girer. Bu sefer aynanın içindeki dünyada kendini bulur. Orada aynanın yansımasındaki gibi mantık da dahil olmak üzere her şeyin tersine döndüğü bir maceraya atılır. Örneğin koşmak, kişinin sabit kalmasını sağlar. Bir şeyden uzaklaşmak, kişiyi ona doğru getirir. ‘Aynanın İçinden’in yeni kopyası Hüseyin Gündoğdu çevirisiyle İş Kültür Yayınları’ndan çıktı. Öncelikle ‘Çevirmenin Notu’nu okumadan kitaba başlamamak gerektiğini hatırlatmakta da fayda var.
Alice, Carroll’a ilham veren Alice Linddell’in doğum günü olan 4 Mayıs’ta Harikalar Diyarı’na gider. ‘Aynanın İçinden’, ilk yolculuğun üzerinden geçen tam altı aydan sonra Alice’in bir kış öğleden sonrası koltukta oturduğu anlarla başlar. Alice kedisinden önlerindeki satranç taşlarından birini taklit etmesini ister. Kedi Alice’in dediğini yapmadığında, onu aynaya tutar ve ‘Aynadaki Ev’in içine bırakmakla tehdit eder. Ve şaşırtıcı şekilde kendini dev bir satranç tahtası olarak düzenlenmiş dünyaya taşınmış olarak bulur. Sözleri ters yazıldığı için okuyamadığı bir şiir bulur ve kâğıdı aynaya tuttuğunda şiiri okuyabilir. Romanda art arda gelen hareketlerin çoğu, satranç oyununun kurallarını takip eder. Mesela kraliçeler (vezirler) ‘Aynadaki Ev’de çok hızlı hareket ederken, krallar (şahlar) yavaş hareket eder ya da yerinden ayrılmaz.
Romandaki tüm karakterler aslında satranç taşlarıdır. Burası, ilk macerasını yaşadığı Harikalar Diyarı’ndan daha garip bir yerdir. Kızıl Kraliçe’nin satranç oynamaya davet ettiği Alice kraliçe olmak istese de piyonluktan başlaması gerekir. İkinci kareden başladığı ve sekizinci kareye kadar sürecek yolculuğunda her adımda ortaya çıkan sıradışı, muhteşem derecede komik ve fazlasıyla saçma sapan karakterler tarafından engellenir.
Kitabın ana temasına uygun olarak yazarın birbirinin ayna görüntüsü olmasını amaçladığı ‘Aksican’ ile ‘Aksicem’ de dahil olmak üzere Alice ne kadar arkadaş olmak istese de hiçbir zaman nezaketle karşılanmadığı gibi kötü muameleye maruz kalır. Yolculuğu boyunca ona nazik ve şefkatle yaklaşan tek kişi Beyaz Şövalye olur. Şövalye yani ‘at’, okuyucu için en önemli dersi verir: Yolculuğunuz boyunca size kötü davranacaklar, büyümenizi engellemeye çalışacaklar, hedefinize ilerlemenize izin vermeyecekler ama sonuca varmanızı sağlayacak iyi bir insan karşınıza çıkacak.
Caroll’ın ‘Aynanın İçinden’i ilk bakışta 7.5 yaşında bir kızın fantezi dünyası hakkında bir kitap gibi görünse de derine indikçe ve alt metinleri okundukça gerçek dünya hakkında yazılmış bir eser olarak görülebilir. Çocuklar için iyi olduğu kadar yetişkinler için de en verimli okumalardan biri olabilir.
Lewis Carroll
Çeviren: Hüseyin Gündoğdu
128 sayfa, 12.60 TL.