Kerkük çıkmaza koşuyor

Şiddet artık her yerde. Irak’ta statükonun sürmeyeceğini gösteren önemli bir işaret bu.

Dün Genelkurmay Başkanı Büyükanıt’ın Irak halkının arasına kan girdiği tespiti de yaklaşmakta olan bu yeni dönemin habercisi. Irak’ta, savaş ve Saddam’ın devrilmesi, anayasa ve hükümet kurulmasının ardından üçüncü dönem başlıyor. İki başarısız dönemin uzantısı olan yeni bir süreç.

Şiiler ve Sünnilerin ardından Kürtlerin de çatışmalara çekileceğini söylemek kehanet değil.

Barzani’nin Türkiye’yi tehdit boyutuna varan çıkışları da bunun habercisi. Barzani’nin sinirinin esas nedeni Irak Anayasası’ndaki 140’ıncı madde ile ilgili.

Kerkük’ün Irak Kürdistan bölgesel yönetiminin denetimine geçmesini sağlayacak süreçte sorun var.

* * *

BU yıl sonuna kadar referandumun yapılmasıyla noktalanacak olan Kerkük süreci tıkanıyor. Kerkük’ün statüsünü belirleyecek olan referandum bilindiği gibi üç aşamalı bir planın parçası.

Anayasanın 140’ncı maddesine göre Kerkük’ün statüsünü belirlemek için önce normalleşme sağlanacak. Sonra nüfus sayımı en sonunda da Aralık ayı sonuna kadar referanduma gidilecek.

Ama önce normalleşme.

Normalleşme Irak siyasetinde, Saddam’ın Kerkük’e getirdiği Arapların geldikleri yerlere dönmeleri, Kürtlerin de geri gelmesi anlamını taşıyor. Ayrıca Saddam zamanında Bağdat’a bağlanan kasabaların da Kerkük eyaleti sınırları içine alınması öngörülüyor. Bunların aralarında Türkmen kenti olan Tuzhurmatu, Şamşamal, Klar ve Kifri de var. Ayrıca Sincar, Mahmur ve Mandali’den de geçmesi isteniyor Kerkük sınırlarının.

Kerkük’te durumun normalleştirilmesi için kurulan komisyon, bu iki konuda tasarı hazırlayarak Başbakan Maliki’ye verdi.

İlk adımda, geri gitmek isteyen Araplara 15 bin dolar para ve gidecekleri yerlerde toprak vaadeden tasarı kabul edildi.

Başbakan, bu tasarıyı parlamentoya sunmadan, sadece hükümetin onayıyla geçirtme konusunda Kürtlerle uzlaştı.

Ama karar bir türlü yürürlüğe girmiyor.

Parlamentodaki Sünni ve bazı Şii gruplar buna itiraz ediyorlar. Kararın uygulanması halinde bunun bütçeye 4 milyar dolarlık yük getireceğini söylüyorlar.

Normalleştirme Komisyonu’nda Irak Kürdistan bölgesi hükümetini temsil eden Bakan Muhammed İhsan, bir süre önce Erbil’de yaptığı basın toplantısında, "Irak’ta liderlik krizi var" demiş "İlk anlaşmamıza göre uygulama için Maliki’nin imzası yeterli olacaktı" diye şikayette bulunmuştu.

Ayrıca bu konuyu Amerikalı ve İngiliz yetkililerle de konuştuklarını aktarmış ve "Konuştuğumuzda 140’ıncı madde konusunda kararlı görünmüşlerdi" sözleriyle de hayalkırıklığını yansıtmıştı.

* * *

PEKİYİ 140’ıncı madde uygulanmazsa ne olur?

Bu soruya Muhammed İhsan, "140’ıncı maddenin uygulanmaması halinde, hiç şüpheniz olmasın ellerimizi ovuşturmayacak başka planlar yapacağız" diyor.

Bu planlar arasında Türkiye’yi tahrik ederek çatışmaların içine çekmek ve gündem değiştirmek de var mı?

Bunu bilemem. Bundan sonra Irak ile ilgili her plan daha büyük karmaşa ve çatışmayı birlikte getirecek gibi geliyor bana.

Irak’ın tek güvenli bölgesi Meclis’e taşınan şiddet bunu haber veriyor.